Ελλάδα- Ισραήλ: αναδυόμενη συμμαχία στην Ανατολική Μεσόγειο.

Του Φώτιου Ν. Τεγόπουλου.

Η Ελλάδα και το Ισραήλ είναι δύο χώρες που ανήκουν στην περιοχή της Νοτιοανατολικής Μεσογείου, μια περιοχή με εύθραυστες ισορροπίες και με σειρά προκλήσεων στον τομέα της ασφάλειας. Η ανακάλυψη κοιτασμάτων υδρογονανθράκων στις ΑΟΖ της Κύπρου και του Ισραήλ τα τελευταία χρόνια έχει δημιουργήσει μια νέα δυναμική στην περιοχή, ενώ η συνεργασία τόσο διμερώς, όσο και τριμερώς, έχει ενταθεί, με την Ελλάδα να συμμετέχει ενεργά. Βασικός στόχος είναι η προώθηση της ανάπτυξης και της σταθερότητας στην περιοχή, ενώ παράλληλα τα εν λόγω σχήματα συνεργασίας δεν έχουν συγκεκριμένο «αποδέκτη». Μεταξύ των σημαντικότερων συναντήσεων αποτελούν το πρώτο «G2G» Meeting ανάμεσα στους πρωθυπουργούς των δύο χωρών το 2013, όταν υπεγράφησαν 10 διμερείς συμφωνίες σε πληθώρα πεδίων πολιτικής και η συνάντηση των γ.γ. των υπουργείων Εξωτερικών Κύπρου, Ισραήλ και Ελλάδας το Νοέμβριο του 2014, ώστε να συντονίσουν τη δράση τους και να συμβάλλουν στη σταθεροποίηση της ευρύτερης περιοχής.

Η πρώτη τριμερής συνάντηση των ηγετών των χωρών υπό εξέταση έλαβε χώρα τον Ιανουάριο του 2016, με τα θέματα που συζητήθηκαν να αφορούν, μεταξύ άλλων, τη συνεργασία στον τομέα του φυσικού αερίου, τον τουρισμό και τη γεωργία. Έκτοτε, οι επικεφαλής των τριών κρατών συναντώνται με μεγάλη συχνότητα, καθώς μια με δύο φορές το χρόνο διοργανώνουν τριμερείς συνόδους, ώστε να ενισχύσουν τις συνέργειες σε διάφορα πεδία πολιτικής. Ιδιαίτερη μνεία πρέπει να γίνει στις δύο τελευταίες διασκέψεις (20/12/2018 & 20/03/2019), καθώς οι ΗΠΑ στήριξαν ενεργά τις προσπάθειες Κύπρου, Ισραήλ και Ελλάδας, με τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Μ. Πομπέο να συμμετέχει στην τριμερή του περασμένου Μαρτίου στο Ισραήλ. Δεδομένη είναι η υποστήριξή τους στον αγωγό EastMed, που συμβάλλει στην ενεργειακή διαφοροποίηση της Ευρώπης, καθώς μία μελλοντική υπογραφή της σχετικής Διακυβερνητικής Συμφωνίας μπορεί να συμβάλλει στην ανάπτυξη ενός κλίματος ευημερίας και ανάπτυξης στην ανατολική Μεσόγειο. Η νομοθετική δε πράξη του περασμένου Απριλίου στη Γερουσία των ΗΠΑ που προωθήθηκε από τους γερουσιαστές Menendez και Rubio είναι ενδεικτική του ρόλου που θέλουν οι Αμερικανοί να διαδραματίσουν, καθώς στηρίζονται ενεργά τα τριμερή σχήματα συνεργασίας στην περιοχή μέσα από την άρση του εμπάργκο στην πώληση όπλων στην Κυπριακή Δημοκρατία και την ενίσχυση της αμυντικής συνεργασίας.

Τα πρώτα βήματα στις ελληνοϊσραηλινές σχέσεις

Με το πέρας του Β’ Παγκοσμίου ΠολέΤου Φώτιου Ν. Τεγόπουλου – BA Διεθνών & Ευρωπαϊκών Σπουδών Πανεπιστημίου Πειραιώς & MSc Political Science, European Politics & External Relations, University of Amsterdam – Ελλάδα- Ισραήλ: αναδυόμενη συμμαχία στην Ανατολική Μεσόγειο μου και για αρκετές δεκαετίες, η Ελλάδα ακολούθησε μια πολιτική φιλικά διακείμενη προς την Παλαιστίνη, δίχως να αναγνωρίσει επίσημα το Ισραήλ ως κράτος, ενώ οι ελληνικές πολιτικές ελίτ κατηγορούσαν συστηματικά τη χώρα για επεκτατικές πολιτικές και ζητούσαν μια δίκαιη διευθέτηση του Παλαιστινιακού ζητήματος. Η υποστήριξη του Αραβικού Κόσμου στο Κυπριακό και οι ανησυχίες της χώρας μας για τους μειονοτικούς μας πληθυσμούς που διαβιούσαν στα εν λόγω κράτη συνιστούν τους βασικούς λόγους για τους οποίους Ελλάς και Ισραήλ παρέμεναν αποκομμένες, η μια από την άλλη, για χρόνια. Χαρακτηριστική είναι και η στάση που κράτησε η κυβέρνηση του ΠΑΣΟΚ υπό τον Ανδρέα Παπανδρέου, η οποία καθοδηγούνταν από την ιδεολογία του «Τρίτου Κόσμου» και υιοθέτησε ιδιαίτερα σκληρή γραμμή απέναντι στο Ισραήλ, σε συνδυασμό με το ισχυρό αντιαμερικανικό ρεύμα που υπήρχε την εποχή εκείνη. Είναι ενδεικτικό ότι και η ελληνική κοινή γνώμη είχε διαμορφώσει την ίδια άποψη, καθώς επί της ουσίας ήταν ιδιαίτερα υποστηρικτική στις προσπάθειες των Παλαιστινίων για την ίδρυση κράτους.

Σε συνέχεια των προσπαθειών για αναβάθμιση των διμερών σχέσεων που έλαβαν χώρα τη δεκαετία του 1980 και με αφορμή την ένταξη της Ελλάδας στην ΕΟΚ, το Ισραήλ αναγνωρίστηκε από τη χώρα μας και επίσημα, επί κυβέρνησης ΝΔ το 1990. Η Ελλάς, μεταξύ άλλων, στήριξε έμμεσα το Ισραήλ στο συνασπισμό ενάντια στο καθεστώς του Σαντάμ Χουσεΐν. Η πρώτη επίσκεψη Προέδρου του Ισραήλ έγινε το 2006 και η Αθήνα απέκτησε, το 2010, το δικό της μνημείο του Ολοκαυτώματος.

Τουρκία: κοινός (αρνητικός) παρονομαστής για Ελλάδα & Ισραήλ

Η Τουρκία αποτελεί σχεδόν διαχρονικά πηγή προβλημάτων για τον Ελληνισμό, καθώς, εδώ και πολλά χρόνια, υπάρχει η διαφορά με την Ελλάδα σε ότι αφορά την Περιοχή Πληροφόρησης Πτήσεων (FIR), καθώς και το ζήτημα της επέκτασης της αιγιαλίτιδας ζώνης από τα 6 στα 12 ν.μ. από την ελληνική πλευρά που θεωρείται για τους γείτονές μας casus belli, ενώ η Τουρκία αντιτίθεται σθεναρά στις προσπάθειες της Κύπρου για την εκμετάλλευση των υδρογονανθράκων εντός της ΑΟΖ της. Ελλάδα και Τουρκία έχουν ανοιχτά ζητήματα αναφορικά με τις θαλάσσιες ζώνες (χωρικά ύδατα και υφαλοκρηπίδα), τον εναέριο χώρο, τις υπερπτήσεις πάνω από το Αιγαίο, αλλά και την στρατικοποίηση των νησιών στο Αιγαίο Πέλαγος.

Η τουρκική προκλητικότητα λαμβάνει χώρα με διάφορες μορφές: λόγου χάριν, εντός του Πάσχα έλαβαν χώρα εικονικές αερομαχίες μεταξύ ελληνικών και τουρκικών μαχητικών, καθώς και υπερπτήσεις πάνω από ελληνικά νησιά, ενώ γεωτρύπανα αποστέλλονται από την τουρκική πλευρά για γεωτρήσεις εντός της κυπριακής ΑΟΖ, όπως φάνηκε π.χ. στην περίπτωση του ‘’Φατίχ’’ μέσα από τη NAVTEX 560/19 που εκδόθηκε τον περασμένο Μάιο, με την Τουρκία να δεσμεύει περιοχές της ΑΟΖ της Κύπρου, κάτι που δεδομένα ανησύχησε Ελλάδα και Κύπρο μιας και η Τουρκία επιθυμεί να εγείρει τις αξιώσεις της στην περιοχή.

Σε ότι αφορά το Ισραήλ, τα πράγματα άρχισαν να χειροτερεύουν με την άνοδο του AKP στην εξουσία, καθώς η Τουρκία άρχισε να γυρίζει την πλάτη προς το Ισραήλ και να ενισχύει τους δεσμούς της με τον Αραβικό κόσμο, με την πολιτική της ηγεσία να στηρίζει ενεργότερα την Παλαιστίνη, όπως φαίνεται π.χ. από την επίσκεψη εκπροσώπου της Χαμάς στη χώρα το 2006. Η διαμάχη μεταξύ Ερντογάν και Πέρες, στο Νταβός της Ελβετίας το 2009, ήταν αντιπροσωπευτική του αρνητικού κλίματος στις διμερείς σχέσεις, καθώς οι δύο ηγέτες λογομάχησαν με αφορμή συζήτηση για το ζήτημα της Γάζας. Ωστόσο, στις ήδη πληγωμένες τουρκοϊσραηλινές σχέσεις, ήρθε να προστεθεί, το 2010, η επίθεση των Ισραηλινών κομάντος εναντίον του πλοίου ‘’Mavi Marmara’’ που μετέφερε ανθρωπιστική βοήθεια προς τη Γάζα, με το Ισραήλ ως το 2013 να μην απολογείται δημόσια προς την Τουρκία γι’ αυτή του την πράξη.

2010: Η χρονιά-σταθμός στην αναβάθμιση των διμερών σχέσεων

Το Φεβρουάριο του 2010, μια τυχαία συνάντηση στη Μόσχα των πρωθυπουργών Γ. Παπανδρέου και Μπ. Νετανιάχου θα αποτελέσει το έναυσμα για την περαιτέρω βελτίωση των σχέσεων της χώρας μας με το κράτος του Ισραήλ. Στο «Καφέ Πούσκιν» συζητήθηκαν ο τουρκικός εξτρεμισμός, καθώς και τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν τα δύο κράτη με την Άγκυρα και μπήκαν οι βάσεις για την ενίσχυση της διμερούς συνεργασίας και την εντατικοποίηση των επαφών το προσεχές διάστημα. Τον Ιούλιο του 2010, ο Γιώργος Παπανδρέου έγινε ο πρώτος Έλληνας πρωθυπουργός που πραγματοποίησε επίσημη επίσκεψη στο Ισραήλ μετά το 1992 και την περιοδεία του τότε πρωθυπουργού Κ. Μητσοτάκη.

Κατά τη διάρκεια της συνάντησης με Η Ελλάδα αναγνώρισε επίσημα το Ισραήλ επί πρωθυπουργίας Κων. Μητσοτάκη (δεξιά) το Μάιο του 1990. Στη φωτογραφία, δεύτερος από αριστερά, ο τότε υπουργός Προεδρίας, αείμνηστος Μιλτιάδης Έβερτ, ο πατέρας του οποίου είχε συμβάλει, προσωπικά, στη διάσωση χιλιάδων Εβραίων επί Κατοχής. τον Μπέντζαμιν Νετανιάχου, συζητήθηκαν θέματα χαμηλούς πολιτικής, όπως και οι προοπτικές συνεργασίας σε σειρά τομέων, π.χ. στον πρωτογενή τομέα και στο εμπόριο. Ο Γ. Παπανδρέου, επίσης, αναγνώρισε τη συνεισφορά του Ισραήλ στην οικονομική κρίση που είχε ήδη ξεκινήσει να μαστίζει την Ελλάδα και εξήρε τη βοήθειά του προς εμάς, στο ξεκίνημα ενός δύσκολου και ανηφορικού δρόμου. O πρωθυπουργός του Ισραήλ, με τη σειρά του, επισκέφθηκε την Ελλάδα στις 16/08/2010, μόλις τρεις βδομάδες σχεδόν αφότου υποδέχθηκε τον Έλληνα ομόλογό του. Στις τάξεις της ελληνικής πολιτικής ηγεσίας υπήρξε έκδηλη ικανοποίηση για την εν λόγω εξέλιξη και οι δύο άνδρες αναφέρθηκαν, μεταξύ άλλων, στην εμβάθυνση της οικονομικής και αμυντικής συνεργασίας σε διμερές επίπεδο. Αξίζει να τονίσουμε την επιθυμία των δύο ηγετών για τη σύσταση κοινής επιτροπής που θα λειτουργήσει ως πάνελ για διαπραγμάτευση επί των θεμάτων που απασχολούν τις δύο χώρες, όπως η τουρκική πολιτική στη Μέση Ανατολή, καθώς και όλους τους πιθανούς τομείς συνεργασίας.

Πρώτα απ’ όλα, το Ισραήλ είναι μια χώρα με μεγάλη σημασία για την Αθήνα, καθώς μπορεί να την υποστηρίξει όχι μόνο τεχνικά, αλλά και στρατηγικά. Ο ενεργειακός παράγοντας είναι ιδιαίτερα σημαντικός, καθώς, όπως θα διαπιστώσουμε παρακάτω, συνετέλεσε τα μέγιστα στην αναβάθμιση των διμερών σχέσεων και έπαιξε το δικό του ξεχωριστό ρόλο, ενώ παράλληλα οι Ισραηλινοί μπορούν να παράσχουν την απαραίτητη τεχνογνωσία και υποστήριξη και στο στρατιωτικό τομέα. Σε συνδυασμό με την πτωτική πορεία στις σχέσεις Τουρκίας-Ισραήλ, η Ελλάδα θα μπορούσε να διαδεχθεί την Τουρκία -έστω και μερικώς- ως σύμμαχος του Ισραήλ στον αμυντικό τομέα, μιας και αυτό αποτέλεσε το έναυσμα για τη διεξαγωγή κοινών στρατιωτικών ασκήσεων τα επόμενα χρόνια, με τη συμμετοχή μάλιστα και των ΗΠΑ. Η Ελλάδα λοιπόν, μετά την υπόθεση Μαβί Μαρμαρά, βρέθηκε στο επίκεντρο της ισραηλινής εξωτερικής πολιτικής και γρήγορα απέκτησε ιδιαίτερη αξία για τους διαμορφωτές πολιτικής στην Ιερουσαλήμ.

Δεν πρέπει επίσης να λησμονούμε την εξής αρχή: τα κράτη έχουν συνέχεια. Στην περίπτωση υπό εξέταση, και η ηγεσία της ΝΔ τόσο στην αντιπολίτευση επί κυβέρνησης ΠΑΣΟΚ, όσο και κατά τη διάρκεια της διακυβέρνησής της, στήριξε ενεργά τη νέα εποχή στις σχέσεις μας με το Ισραήλ, κάτι που συνιστά ένδειξη της ενότητας των πολιτικών δυνάμεων έναντι των εθνικών συμφερόντων. Επίσης, η Ελλάδα θεωρείται από το εβραϊκό λόμπι στις ΗΠΑ ως ένας πολύ χρήσιμος παίκτης στην περιοχή, μιας και τα συμφέροντά της συγκλίνουν με εκείνα του Ισραήλ, ενώ ο συντονισμός των ενεργειών των λόμπι (ελληνικού και εβραϊκού) μπορεί να βοηθήσει σημαντικά τον Ελληνισμό.

Η χώρα μας καθίσταται, επομένως, σημαντικό μέρος της λύσης στα τεκταινόμενα της Μ. Ανατολής, μπορεί να αποτελέσει γέφυρα επικοινωνίας μεταξύ Ευρώπης και Ισραήλ και λειτουργεί συμπληρωματικά στις άριστες σχέσεις με τον Αραβικό Κόσμο. Την ίδια στιγμή, περιορίζονται οι αντισημιτικές πρακτικές και καλλιεργείται ένα κλίμα εμπιστοσύνης και φιλίας ανάμεσα στα δύο κράτη και τους λαούς τους. Σε άμεση σχέση με το παραπάνω επιχείρημα, αξίζει να αναφέρουμε ότι ο Γ. Παπανδρέου συναντήθηκε και με τον πρόεδρο της Παλαιστινιακής Αρχής Μ. Αμπάς. Αξιοσημείωτο είναι το γεγονός ότι ο Νετανιάχου μετέφερε στον επικεφαλής της PLO, μέσω του Έλληνα πρωθυπουργού, το μήνυμα ότι ο πρωθυπουργός του Ισραήλ επιθυμεί να συμμετάσχει σε διαβουλεύσεις με τον ηγέτη της Παλαιστίνης. Μάλιστα, ο Γ. Παπανδρέου ανέφερε πως μπορεί να παίξει μεσολαβητικό ρόλο στην εν λόγω διαδικασία, τονίζοντας ότι είναι προς το συμφέρον της Ελλάδας να αναλάβει αυτό το ρόλο.

Η ενέργεια ως κινητήριος μοχλός: κοιτάσματα σε Ισραήλ & Κύπρο και οι τριμερείς σύνοδοι ως το επιστέγασμα των διμερών σχέσεων

Το 2009, η ανακάλυψη του κοιτάσματος «Ταμάρ» στην ΑΟΖ του Ισραήλ ήταν ένα ιδιαίτερα σημαντικό γεγονός για τη χώρα. Έλαβε χώρα με τη βοήθεια μιας κοινοπραξίας με επικεφαλής την αμερικανική εταιρεία Noble Energy Ltd. και ήταν το μεγαλύτερο κοίτασμα φυσικού αερίου που είχε ανακαλυφθεί μέχρι τότε στην περιοχή. Αξίζει επίσης να σημειωθεί πως τα πιθανά, αλλά και επιβεβαιωμένα αποθέματα ανέρχονταν από 9 ως 11 τρις. κυβικά μέτρα. Εξόχως σημαντική ήταν και η ανακάλυψη του κοιτάσματος «Λεβιάθαν» το 2010, καθώς πρόκειται για ένα κοίτασμα μεγαλύτερο σε σύγκριση με το «Ταμάρ», ως «6,5 φορές το μέγεθος της πόλης του Τελ Αβίβ», το οποίο μπορεί να συμβάλλει στην απρόσκοπτη ροή ηλεκτρικής ενέργειας εντός της χώρας, την οικονομική ανάπτυξη και τις εξαγωγές φυσικού αερίου. Η ύπαρξη των εν λόγω κοιτασμάτων βοηθά στην ανάπτυξη φιλικών και ουσιαστικών σχέσεων με τις υπόλοιπες χώρες της Α. Μεσογείου και συντείνει προς την κατεύθυνση της δημιουργίας κοινών οικονομικών συμφερόντων ανάμεσα στις εμπλεκόμενες χώρες, έχοντας ως επακόλουθο την περιφερειακή σταθερότητα.

Σε ότι αφορά την Κύπρο, πολύ σημαντικές είναι οι συμφωνίες οριοθέτησης που υπέγραψε με την Αίγυπτο το 2003, αλλά και το Λίβανο το 2004, με το επιχείρημα πως αν ένα κομμάτι της ΑΟΖ μιας χώρας υπερκαλύπτει μέρος της αντίστοιχης μιας άλλης χώρας της οποίας οι ακτές βρίσκονται από την απέναντι πλευρά, τότε τα συμβαλλόμενα μέρη οφείλουν να διευθετήσουν το ζήτημα αναλόγως. Το Δεκέμβριο του 2010, η Κύπρος έπραξε κάτι ανάλογο και με το Ισραήλ, με στόχο την ενίσχυση των διμερών σχέσεων και την οριοθέτηση για ειρηνικούς σκοπούς. Το πρώτο αξιοσημείωτο κοίτασμα στην κυπριακή ΑΟΖ είναι αυτό της «Αφροδίτης», το οποίο, σύμφωνα με τη Noble Energy, περιέχει περίπου 7 τρις. κυβικά μέτρα και βρίσκεται εντός του οικοπέδου 12. Ο τότε πρόεδρος της Κύπρου Δ. Χριστόφιας είχε δηλώσει πως η χώρα γίνεται κομμάτι του ενεργειακού χάρτη της Ευρώπης και μπορεί να συμβάλλει σημαντικά στην ενεργειακή ασφάλεια της Ε.Ε. Το Φεβρουάριο του 2018, παρατηρείται η δεύτερη πολύ σημαντική ανακάλυψη εντός της κυπριακής ΑΟΖ, καθώς έρχεται στο φως το κοίτασμα «Καλυψώ» μέσα στο οικόπεδο 6. Η γεώτρηση ξεπέρασε τα 3.800 μέτρα και σε διάφορα πετρώματα βρέθηκε εκτεταμένη στήλη καθαρού φυσικού αερίου. Σύμφωνα με τον υπουργό Ενέργειας Γ. Λακκοτρύπη, «το αέριο είναι εξαιρετικής ποιότητας», ενώ πρόκειται για μια θετική ένδειξη και τη δεύτερη ουσιαστική ανακάλυψη στην ΑΟΖ του νησιού. Τον περασμένο Φεβρουάριο, η ExxonMobil ανακοίνωσε την ύπαρξη ενός πιθανού κοιτάσματος στο οικόπεδο 10 με την ονομασία «Γλαύκος», με το εύρος του να κυμαίνεται μεταξύ 5 και 8 τρις. κυβικών ποδιών. Είναι ένα εμπορεύσιμο κοίτασμα μεσαίου μεγέθους, με την παραγωγή αερίου να ξεκινά 4 ως 7 χρόνια μετά την αρχική ανακάλυψη.

Το Μάρτιο του 2012, Ελλάδα, Κύπρος και Ισραήλ υπέγραψαν το κείμενο της συμφωνίας για την κατασκευή ενός καλωδίου για τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας από το Ισραήλ προς την Κύπρο και τη χώρα μας, διαμέσου της Κρήτης. Στο πλαίσιο της υπογραφής του, παρουσιάστηκε το τριμερές project και ο στόχος ήταν η ηλεκτρική σύνδεση του Ισραήλ με την Ε.Ε., με το κόστος να αγγίζει τα 1.5 δις. Ευρώ.

Στο ενεργειακό πεδίο, η πρώτη τριμερής (28/1/16) έχει ξεχωριστή σημασία, μιας και οι ηγέτες αποφάσισαν τη σύσταση επιτροπής που θα σχεδιάσει έναν αγωγό για τη μεταφορά Φ.Α. από την Κύπρο και το Ισραήλ μέσω της χώρας μας στην Ευρώπη. Κρίσιμη είναι και η σύνοδος του Ιουνίου του 2017, καθώς συμμετείχε για πρώτη φορά και η Ιταλία, μπήκαν οι βάσεις για την υπογραφή του κείμενου για τον αγωγό EastMed και συστάθηκε μια ομάδα εργασίας για την επίβλεψη του έργου. Η συμφωνία επί του κειμένου έγινε το 2018 στη Μπερ-Σεβά, με τους ηγέτες να εκφράζουν την στήριξή τους προς την πλήρη υλοποίηση του ‘’EuroAsia Interconnector’’ και το δικαίωμα της Κύπρου για εκμετάλλευση της ΑΟΖ της.

Κάθε χώρα έχει τους δικούς της λόγους όσον αφορά τη συμμετοχή της στην εν λόγω τριμερή προσέγγιση. Η ύπαρξη κοινών συμφερόντων στο ενεργειακό πεδίο και η ύπαρξη κοινών απειλών (Τουρκία) συμβάλλει στην ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ των προαναφερθέντων κρατών, μιας και συνεχίζονται οι αντιπαραθέσεις μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας στο Αιγαίο και στην Κύπρο, ενώ οι τουρκοϊσραηλινές σχέσεις βρίσκονται σε πτωτική πορεία. Παράλληλα, η ύπαρξη κοιτασμάτων φυσικών πόρων είναι ένας επιπλέον παράγοντας που φέρνει κοντά τις τρεις χώρες μεταξύ τους, καθώς μπορούν να ωφεληθούν από τις υποδομές και την τεχνογνωσία που κάποιες εξ’ αυτών διαθέτουν σχετικά με το θέμα της εκμετάλλευσής τους. Ιδιαίτερα βοηθητικό είναι και το στοιχείο των καλών πολιτικών σχέσεων ανάμεσά τους. Για το Ισραήλ, η Ελλάδα είναι μια χώρα με σημασία στο ναυτιλιακό τομέα και του παρέχει επίσης το αναγκαίο στρατηγικό βάθος που χρειάζεται, καθώς μπορεί έτσι να κοιτάζει και προς τη Μεσόγειο. Ισραήλ και Κύπρος από την άλλη έχουν έρθει πιο κοντά λόγω των οικονομικών οφελών από την ύπαρξη σημαντικών κοιτασμάτων φυσικού αερίου.

Παράλληλα, μέσα από την κατασκευή ενός αγωγού φυσικού αερίου που θα συνδέει το Ισραήλ με την Ευρώπη, επιτυγχάνεται και ο στόχος της ενεργειακής της ασφάλειας, καθώς προχωρά, κατ’ αυτό τον τρόπο, η απεξάρτηση της ενεργοβόρου βιομηχανίας της από τους «αραβικούς», ιρανικούς και «μουσουλμανικούς» υδρογονάνθρακες, γεγονός που χαροποιεί τις ΗΠΑ και το δυτικό κόσμο συνολικά.

Η Τουρκία, φανερά ενοχλημένη από τις συνέργειες των τριών κρατών, αντιδρά με σειρά προκλητικών ενεργειών στην Αν. Μεσόγειο και στο Αιγαίο, εκφράζοντας έτσι τη δυσαρέσκειά της. Ενδεικτική είναι η παρενόχληση του γεωτρυπάνου της Eni, το 2018, από τουρκικά πολεμικά πλοία στο οικόπεδο 3 της ΑΟΖ της Κύπρου, με το πρόσχημα πως βρισκόταν σε διεθνή χωρικά ύδατα, καλώντας το να αποχωρήσει άμεσα. Επίσης, στις αρχές του 2019, η Τουρκία απέστειλε τη φρεγάτα Μπαρμπαρός, ώστε να επιβλέπει τις έρευνες του αντίστοιχου σκάφους στην Αν. Μεσόγειο σε περιοχές τουρκικής δικαιοδοσίας, σε συνδυασμό με την έκδοση προκλητικών για Ελλάδα και Κύπρο NAVTEX.

Περιστατικά σαν αυτά καταδεικνύουν την αποφασιστικότητα της Τουρκίας να πετύχει τους στόχους της ενεργειακής της πολιτικής, να εξασφαλίσει την ενεργειακή της ζήτηση και να καταστεί κόμβος για τις ευρωπαϊκές αγορές ενέργειας. Ωστόσο, δεν τα έχει καταφέρει λόγω των περιφερειακών της διενέξεων (π.χ. Ελλάδα, Κύπρος) και το γεγονός ότι είναι ακόμη εισαγωγέας Φ.Α., ενώ είναι αποκλεισμένη από τα σχήματα διαλόγου στα ενεργειακά στην περιοχή της.

Αντί επιλόγου

Ως καταληκτική επισήμανση στο εν λόγω απόσπασμα, παραθέτουμε μια φράση από τη συνέντευξη του προέδρου του Ισραήλ στην εφημερίδα Καθημερινή και τον Αλ. Παπαχελά, το 2018: «μας αρέσει να λέμε πως ο ουρανός είναι το όριο, αλλά ίσως, μιας και είμαστε γείτονες στη Μεσόγειο, η θάλασσα είναι το όριο». (Παπαχελάς, 2018).