Για τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο έχουν γραφτεί πολλά βιβλία. Και σίγουρα θα γραφτούν πολλά ακόμα. Και ο λόγος είναι πολύ απλός: Η μεγαλύτερη – και φονικότερη – σύγκρουση της ανθρωπότητας, έχει πολλά να μας πει και να μας διδάξει. Από τις Εκδόσεις ΨΥΧΟΓΙΟΣ μόλις κυκλοφόρησαν δύο εξαιρετικά ενδιαφέροντα βιβλία με αυτό το αντικείμενο. Το ένα είναι «Η Μάχη του Ατλαντικού και η ήττα του Γερμανικού Στόλου» όπου περιγράφονται η μάχες και η ήττα των γερμανικών θωρηκτών. Το άλλο «Η ήττα του Μουσολίνι στο Ύψωμα 731» έχει άμεση σχέση με την Ελλάδα και μας θυμίζει μια ξεχασμένη και μεγάλη – πιθανώς την σημαντικότερη – νίκη των Ελλήνων. Ας τα δούμε λίγο πιο αναλυτικά.

Η ΜΑΧΗ ΤΟΥ ΑΤΛΑΝΤΙΚΟΥ ΚΑΙ Η ΗΤΤΑ ΤΟΥ ΓΕΡΜΑΝΙΚΟΥ ΣΤΟΛΟΥ

Συγγραφέας: Simon Read

Μετάφραση: Δημήτριος Β. Σταυρόπουλος

Εκδότης: Εκδόσεις Ψυχογιός ΑΕ. Τατοΐου 121, 14452 Μεταμόρφωση.

Εμμανουήλ Μπενάκη 13-15, 106 78 Αθήνα.

Τηλ.: 210 2804800. e-mail: info@psichogios.gr, www.psichogios.gr. https://blog.psichogios.gr/ .

ISBN: 978-618-01-4127-6

Σελίδες: 384

Η Μάχη του Ατλαντικού ήταν μια από τις σημαντικότερες μάχες του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου και σίγουρα αυτή που είχε τη μεγαλύτερη διάρκεια απ’ όλες τις άλλες. Άρχισε με την έναρξη του πολέμου – την 1η Σεπτεμβρίου του 1939 – και τέλειωσε με την συνθηκολόγηση της Γερμανίας στις 9 Μαΐου 1945. Πρώτο θύμα – από την πλευρά των Συμμάχων – η βύθιση του υπερωκεάνιου «Αθίνια» στις 3 Σεπτεμβρίου 1939, όπου χάθηκαν 120 από τους επιβαίνοντες.

Ο συγγραφέας Simon Read (Σάιμον Ριντ) είναι γνωστός και βραβευμένος δημοσιογράφος – έως τώρα έχει δημοσιεύσει οχτώ βιβλία και αυτό είναι το τελευταίο του – ξεκινά την αφήγηση με την βύθιση του βρετανικού αεροπλανοφόρου «Γκλόριους» κατά την εκστρατεία στη Νορβηγία – τον Μάιο του 1940 – από τα γερμανικά θωρηκτά (έτσι θέλει να τα χαρακτηρίζει ίδιος ο συγγραφέας, σε σημείωσή του στην αρχή) «Σάρνχορστ» και «Γκναϊζενάου». Και εδώ θα πρέπει να ξεκαθαρίσουμε ότι το βιβλίο αναφέρεται κατά κύριο λόγο στις επιχειρήσεις που αφορούν τα γερμανικά θωρηκτά και όχι σε όλα τα επεισόδια της Μάχης του Ατλαντικού. Επιχειρήσεις που – αν μη τι άλλο – ήσαν οπωσδήποτε εντυπωσιακές. Να θυμίσουμε ότι κατά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο δεν υπήρξαν «κατά παράταξη» ναυμαχίες όπως κατά τον Α΄ πχ αυτές της Γιουτλάνδης και του Ντόγκερ Μπανκ, όπου ολόκληρος ο βρετανικός «μητροπολιτικός» στόλος αντιπαρατάχθηκε με τον γερμανικό. Εδώ δύο με τρία το πολύ γερμανικά θωρηκτά ήρθαν σε σύγκρουση με αντίστοιχα βρετανικά που όμως συνοδεύονταν και από καταδρομικά όπως και αεροπλανοφόρα.

Βεβαίως η περίπτωση του «Μπίσμαρκ» – ίσως η πιο εντυπωσιακή απ’ όλες τις συγκρούσεις – εκτείνεται σε τρία κεφάλαια. Και αυτό είναι κάτι το απολύτως φυσιολογικό. Αφενός το «Μπίσμαρκ» ήταν το μεγαλύτερο πλοίο που είχε ποτέ το γερμανικό ναυτικό και αφετέρου ήταν αυτό που βύθισε το «καμάρι» βρετανικού, το «Χουντ». Το οποίο «Χούντ» μπορεί να λατρεύονταν από τους Βρετανούς όμως – κάτι που όλοι σχεδόν ξεχνούν – δεν ήταν θωρηκτό! Ήταν καταδρομικό μάχης. Τι σημαίνει αυτό; Ότι είχε το μέγεθος και τον οπλισμό του θωρηκτού, υστερούσε όμως στην θωράκιση, προκειμένου να έχει υψηλή ταχύτητα. Και αυτό ακριβώς ήταν που του στοίχισε την επιβίωσή του.

Μια άγνωστη πτυχή της Μάχης του Ατλαντικού, που ο συγγραφέας επιλέγει να μας θυμίσει, είναι η βρετανική καταδρομική επιχείρηση, τον Μάρτιο του 1942, στο Σεν Ναζέρ. Το γαλλικό λιμάνι με ναυπηγοεπισκευαστικές εγκαταστάσεις – πολυτιμότατες για τους Γερμανούς – στις εκβολές του ποταμού Λίγηρα, στον βόρειο Βισκαϊκό κόλπο. Ήταν – κυριολεκτικά – μια αποστολή αυτοκτονίας αφού από τα 612 άτομα που συμμετείχαν από την πλευρά των Βρετανών, 169 σκοτώθηκαν, 215 αιχμαλωτίστηκαν και μόνον 228 επέστρεψαν!

Το βιβλίο αναφέρεται επίσης και στις καταδρομικές επιχειρήσεις των γερμανικών θωρηκτών κατά των βρετανικών νηοπομπών, που μετέφεραν πολύτιμα εφόδια από την Βρετανία στην Σοβιετική Ένωση, μέσω του βόρειου Ατλαντικού και της Θάλασσας του Μπάρεντς.

Το τελευταίο επεισόδιο που αναφέρεται είναι αυτό της βύθισης του «Τίρπιτς» – αδελφού του «Μπίσμαρκ» – που έγραψε ιστορία ως …στόχος. Το τελευταίο μεγάλο γερμανικό πολεμικό που βυθίστηκε ήταν το «Πρίγκιψ Ευγένιος», που με το τέλος του πολέμου παραχωρήθηκε στους Αμερικανούς. Αυτοί το χρησιμοποίησαν ως στόχο στις πυρηνικές δοκιμές που έκαναν – τον Ιούλιο του 1946 – στην ατόλη Μπικίνι και υπολείμματά του είναι ακόμη και σήμερα ορατά.

«Η Μάχη του Ατλαντικού και η ήττα του Γερμανικού Στόλου» είναι ένα βιβλίο που αιχμαλωτίζει τον αναγνώστη του. Η γραφή είναι συναρπαστική – για να μην πούμε καθηλωτική – και απολύτως ζωντανή. Διαβάζοντάς το νομίζεις ότι είσαι παρών στα γεγονότα! Ταυτόχρονα είναι πλήρως θεμελιωμένο και η βιβλιογραφία του είναι πλουσιότατη. Δείγμα του σοβαρού τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζει ο συγγραφέας τη δουλειά του. Σίγουρα όσοι το διαβάσουν θα αποκτήσουν γνώσεις όχι μόνον πολύτιμες αλλά και δυσεύρετες.

Η ΗΤΤΑ ΤΟΥ ΜΟΥΣΟΛΙΝΙ ΣΤΟ ΥΨΩΜΑ 731

Πως οι Έλληνες σταμάτησαν την εισβολή των Ιταλών στην Αλβανία τον Μάρτιο του 1941

Συγγραφέας: John C. Carr

Μετάφραση: Δημήτριος Β. Σταυρόπουλος

Εκδότης: Εκδόσεις Ψυχογιός ΑΕ. Τατοΐου 121, 14452 Μεταμόρφωση.

Εμμανουήλ Μπενάκη 13-15, 106 78 Αθήνα.

Τηλ.: 210 2804800. e-mail: info@psichogios.gr, www.psichogios.gr. https://blog.psichogios.gr/ .

ISBN: 978-618-01-4050-7

Σελίδες: 264

Όταν μιλάμε για την συμμετοχή της Ελλάδας στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το μυαλό όλων μας πάει – ασυναίσθητα – στην 28η Οκτωβρίου και το «Όχι». Και αυτό δεν είναι λάθος. Απλώς είναι ελλιπές. Ελλιπέστατο για την ακρίβεια! Γιατί μπορεί η ελληνική άρνηση στην απαίτηση των Ιταλών να εισβάλουν και να κατακτήσουν την χώρα να ήταν μια όντως σημαντική πράξη, όμως ο αγώνας για την υλοποίησή της δόθηκε στα πεδία των μαχών. Και σε αυτά τα πεδία κατά την πρώτη φάση – τον αποκαλούμενο και Έλληνο-ιταλικό πόλεμο – δύο ήσαν οι σημαντικότερες μάχες στις οποίες οι Έλληνες επικράτησαν και κέρδισαν επάξια τον τίτλο του νικητή. Η μάχη στον τομέα Ελαίας- Καλαμά και η μάχη στο Ύψωμα 731. Δυστυχώς και για τις δύο οι γνώσεις μας είναι εξαιρετικά περιορισμένες. Οι λόγοι είναι πολύ συγκεκριμένοι. Ανάγονται στις απόψεις που επικράτησαν – και περί στρατιωτικής ιστορίας – στην χώρα μας αμέσως μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και οπωσδήποτε δεν είναι του παρόντος. Ευτυχώς έχουν αρχίσει και ξεπερνιούνται.

Και σε αυτό αναντίρρητα συμβάλλει ο συγγραφέας του παρόντος. Ο John C. Carr (Τζον Καρ). Άγγλος δημοσιογράφος που εργάστηκε για χρόνια ως ανταποκριτής των εφημερίδων The Times, Wall Street Journal Europe κ.α. στην Μεσόγειο και κυρίως στην Ελλάδα. Στην Ελλάδα όπου κατοικεί αλλά – το σημαντικότερο – ασχολείται με την ιστορία της και όχι μόνον την σύγχρονη. Έχει  συγγράψει – εκτός των άλλων – τα βιβλία: Η άμυνα και η πτώση της Ελλάδας 1940-1941, Θωρηκτό Αβέρωφ, Οι πολεμιστές αυτοκράτορες του Βυζαντίου και Η δυναστεία των Κομνηνών. Αυτήν την φορά ασχολείται με την μάχη γύρω από το ύψωμα 731, ένα ανώνυμο λόφο – το 731 ήταν το υψόμετρο του – πάνω στον οποίο συντρίφτηκαν οριστικά τα σχέδια του Μουσολίνι.

Το ύψωμα 731 λοιπόν βρίσκεται κοντά στο Τεπελένι, στην Αλβανία. Ανάμεσα σε αυτό και την οροσειρά της Τρεμπεσίνας περνά ο δρόμος που μέσω της Κλεισούρας οδηγεί στην Ελλάδα. Το θεωρούσαν ως μια στρατηγική τοποθεσία που έπρεπε να καταληφθεί προκειμένου να εξελιχθεί η περίφημη Operazione Primavera (Οπερατζιόνε Πριμαβέρα = Επιχείρηση Άνοιξη) που στην ελληνική βιβλιογραφία έμεινε να αναφέρεται ως «Εαρινή Επίθεσις». Η λέξη Primavera δεν χρησιμοποιήθηκε μόνον επειδή η επιχείρηση θα γινόταν άνοιξη – ξεκίνησε στις 9 Μαρτίου 1941 – αλλά και επειδή είχε ιδιαίτερη σχέση με το Φασιστικό κόμμα. Με το σύνθημα λοιπόν «Primavera a noi!» (Η Άνοιξη μας ανήκει), ο Μουσολίνι προσπαθούσε να συνδέσει την ιστορία του φασιστικού κόμματος με μια αποφασιστική νίκη. Και όχι μόνον αυτό. Πήγε και ο ίδιος στο σημείο απ’ όπου θα ξεκινούσε η επίθεση, προκειμένου να παρακολουθήσει από κοντά την εξέλιξη της επιτυχίας του. Έτσι έγινε αυτόπτης μάρτυρας της συντριβής του στρατού του από τις ελληνικές δυνάμεις που υπερασπίζονταν την περιοχή. Οι ιταλικές επιθέσεις συνεχίστηκαν χωρίς καμία απολύτως επιτυχία επί 37 ημέρες. Τελικά το 731 θα καταληφθεί από τους Ιταλούς όταν οι Έλληνες αποσύρθηκαν – χωρίς να τους αντιληφθούν – λόγω της γερμανικής προέλασης.

Όλα αυτά τα φοβερά γεγονότα μας περιγράφει με ένα μοναδικό τρόπο ο John C. Carr. Μια ζωντανή αφήγηση που όχι απλώς βάζει τον αναγνώστη στο κλίμα των γεγονότων αλλά κυριολεκτικά τον καθιστά μέρος αυτών. Αν και οι περιγραφές είναι λεπτομερέστατες σίγουρα όχι μόνον δεν τον κουράζουν αλλά τον «αναγκάζουν» να προχωρήσει στην επόμενη σελίδα. Το βιβλίο είναι άκρως αφηγηματικό χωρίς βιβλιογραφικές παραπομπές, που – όσο να ‘ναι – διασπούν την προσοχή. Βεβαιότατα και όσα γράφονται είναι πλήρως θεμελιωμένα και δεν αποτελούν αποκυήματα της φαντασίας του συγγραφέα. Όπως γράφει στο τέλος – στο «Σημείωμα του συγγραφέα» – «Συνεπώς λέω, ουσιαστικά, εμπιστευτείτε με, καθώς έχω κάνει οτιδήποτε ήταν δυνατόν για να εξασφαλίσω την ακρίβεια στην μετάφραση.». Και έχει απόλυτα δίκιο!

Επειδή λοιπόν η βιβλιογραφία τόσο η ελληνική που σαφέστατα είναι ολιγάριθμη – μονοψήφιος αριθμός συγγραμμάτων – όσο και η πρακτικά ανύπαρκτη ιταλική – ένα(!) μόνο – το βιβλίο «Η ήττα του Μουσολίνι στο Ύψωμα 731» είναι απολύτως αναγκαίο σε όποιον θέλει να ξέρει τι πραγματικά έγινε το ’40. Εκτός και αν είναι ικανοποιημένος από τα φληναφήματα που κυκλοφορούν.