Πέρυσι τέτοια εποχή οι Ουκρανοί έδιναν τη μάχη του Μπαχμούτ, μία από τις πλέον πολύνεκρες και μακρόσυρτες του εν εξελίξει πολέμου, προκαλώντας μεν σοβαρές απώλειες στον εχθρό (κυρίως στις τάξεις των μισθοφόρων της Wagner) αλλά με βαρύτατο κόστος για τους ιδίους…

«Η στρατηγική αξία της πόλης είναι αμφισβητήσιμη, ωστόσο εκείνη έχει συμβολική σημασία και για τις δύο πλευρές», έγραφε η Κάρολ Λάντρι στους New York Times τον Ιανουάριο του 2023. «Για τη Ρωσία, αυτή θα ήταν η πιο σημαντική επιτυχία των τελευταίων μηνών […] Ο Γεβγκένι Πριγκόζιν, ιδρυτής της ομάδας Wagner, θέλει μια νίκη στο Μπαχμούτ για να ενισχύσει την πολιτική του ισχύ εντός της Ρωσίας […] Για την Ουκρανία από την άλλη πλευρά, οι μάχες και οι απώλειες έχουν μετατρέψει το Μπαχμούτ σε εθνικό σύμβολο αντίστασης.»

Έναν χρόνο μετά, το Μπαχμούτ «κείται» πια κατεστραμμένο και ακατοίκητο, ενώ ό,τι έχει απομείνει εκεί, στην καρδιά της περιφέρειας του Ντονέτσκ, είναι υπό ρωσική κατοχή.

Όσοι ενεπλάκησαν στη συγκεκριμένη μάχη υπέστησαν απώλειες. Ο Πριγκόζιν δεν υπάρχει πια, ούτε πολιτικά/στρατιωτικά αλλά ούτε και… βιολογικά. Κάποιοι θα υποστηρίξουν ότι οι απώλειες που υπέστησαν οι δυνάμεις της Wagner στο Μπαχμούτ ήταν ένας από τους λόγους που τον έφεραν σε ρήξη με το Κρεμλίνο και τον Πούτιν.

Εκείνος ωστόσο ο οποίος, ενώ συμμετείχε στη μάχη του Μπαχμούτ ως αρχηγός των χερσαίων δυνάμεων της Ουκρανίας, εξακολουθεί να «υπάρχει» στο κάδρο των εξελίξεων είναι ο Ουκρανός στρατιωτικός Ολεξάντρ Σίρσκι, ο οποίος μάλιστα αναβαθμίστηκε πρόσφατα, με απόφαση του Ουκρανού προέδρου Βολοντίμιρ Ζελένσκι.

Εδώ και λίγα 24ωρα, ο Σίρσκι είναι ο νέος αρχηγός των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων, στη θέση του Βαλέρι Ζαλούζνι, ενώ πέρυσι, κατά την πολύμηνη μάχη του Μπαχμούτ, εκείνος ήταν αρχηγός του ουκρανικού στρατού ξηράς.

Οι επικριτές του τον αποκαλούν «χασάπη» επειδή είναι έτοιμος να ρισκάρει τη ζωή των δικών του στρατιωτών. «Μπορούμε να χάνουμε στρατιώτες, εάν οι Ρώσοι χάνουν περισσότερους»: αυτό είναι το πνεύμα που του αποδίδουν, σημειώνοντας ωστόσο ότι είναι άλλα (πολύ μεγαλύτερα) τα «αποθέματα» της Ρωσίας και άλλα (περισσότερο περιορισμένα) εκείνα της Ουκρανίας.

«Αυτή η μάχη οδήγησε σε χιλιάδες απώλειες, με τη Ρωσία να παίρνει τελικά την πόλη. Η απόφαση του Σίρσκι να παραμείνει στο Μπαχμούτ αμφισβητήθηκε ωστόσο, με δεδομένες τις απώλειες που είχε εκεί η Ουκρανία και τις αμφιβολίες για το αν αυτή η πόλη ήταν αρκετά σημαντική από στρατηγική σκοπιά ώστε να δικαιολογήσει τόσο μεγάλους αριθμούς θυμάτων», σημείωνε σε ανάλυσή του, ανατρέχοντας στα γεγονότα εκείνης της περιόδου, ο αμερικανικός ιστοχώρος Vox.

Ποιος είναι ο νέος αρχηγός;

Ο 58χρονος Σίρσκι είναι βετεράνος του πολέμου της ανατολικής Ουκρανίας. Πριν από τη ρωσική εισβολή του 2022, πολεμούσε στο Ντονμπάς ενάντια στους αυτονομιστές. Ο ίδιος πιστώνεται μεν νίκες (την υπεράσπιση του Κιέβου το 2022, την ανάκτηση των ουκρανικών εδαφών στο Χάρκοβο επίσης το 2022) αλλά και την ήττα στο Μπαχμούτ το 2023. Ο Σίρσκι βρίσκεται κοντά στον Ουκρανό πρόεδρο Βολοντίμιρ Ζελένσκι με τον οποίο είχε όμως έρθει σε ρήξη ο – αγαπητός στη Δύση και δημοφιλής εντός της Ουκρανίας αλλά και εντός του ουκρανικού στρατεύματος – «σιδερένιος στρατηγός» Βαλέρι Ζαλούζνι.

Το τέλμα

Από στρατιωτική σκοπιά, ο πόλεμος στην Ουκρανία δείχνει σαν να έχει – εδώ και καιρό, από την αποτυχία της περυσινής ουκρανικής αντεπίθεσης και έπειτα – οδηγηθεί σε τέλμα: σε ένα αδιέξοδο κοστοβόρας ακινησίας το οποίο συνοδεύεται μεν από φθορές και απώλειες (ζωών, εξοπλισμών, υποδομών, χρημάτων) χωρίς όμως να ανοίγει παράλληλα τον δρόμο για νέα (εδαφικά) κέρδη. Ήδη, πολλοί διερωτώνται, χαρακτηριστικά, εάν το 2024 θα εξελιχθεί σε ένα νέο 1916: σε μια χρονιά δηλαδή πολύνεκρης ακινησίας όπως ήταν εκείνη (1916) του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου.

Ενδεικτικά όσα γράφαμε στις 9 Ιανουαρίου στο Α&Δ, στο πλαίσιο άρθρου υπό τον τίτλο «Πόλεμος στην Ουκρανία: Ο de-facto δύσκολος γρίφος του 2024 – Πόθοι και πραγματικότητες»: «Η ουκρανική αντεπίθεση του 2023 απέτυχε. Εάν είχε επιτύχει, οι Ουκρανοί θα είχαν πάρει πίσω τη Μελιτόπολη, διαρρηγνύοντας τις γραμμές των Ρώσων και τη σύνδεσή τους με την Κριμαία, πράγμα που δεν συνέβη. Ο άλλος στόχος που έχει διατυπωθεί από την πλευρά του Κιέβου, περί απελευθέρωσης όλων των ουκρανικών εδαφών έως τον Οκτώβριο του 2024, προτού δηλαδή πραγματοποιηθούν οι αμερικανικές προεδρικές εκλογές τον ερχόμενο Νοέμβριο, δεν θεωρείται σε καμία περίπτωση ρεαλιστικός με βάση τα σημερινά δεδομένα.»

Το ερώτημα

Θα μπορέσει ο 58χρονος Σίρσκι να βγάλει την Ουκρανία από το τέλμα; Αυτό είναι, πια, το κρίσιμο ερώτημα, καθώς μπαίνουμε στο τρίτο έτος της σύρραξης που ξεκίνησε στις 24 Φεβρουαρίου του 2022.

Ο χρόνος μετρά αντίστροφα, πλέον, για το Κίεβο· τα αποθέματα της δυτικής στήριξης προς την Ουκρανία εξαντλούνται (ακόμη και αν τελικώς εγκριθεί το νέο αμερικανικό πακέτο βοήθειας που έχει κολλήσει εδώ και μήνες στο Κογκρέσο, είναι δεδομένο ότι αυτά τα αποθέματα οδεύουν πια, έπειτα από δύο χρόνια πολέμου, προς εξάντληση)· ο Τραμπ διεκδικεί την επιστροφή του στον Λευκό Οίκο με ορίζοντα τις εκλογές του Νοεμβρίου· ενώ η Ρωσία, από την πλευρά της, δείχνει να αντέχει, παρά τις κυρώσεις και τις διόλου ευκαταφρόνητες απώλειες.

Δυτικοί αξιωματούχοι και στρατιωτικοί αναλυτές προειδοποιούν ότι χωρίς τη βοήθεια των ΗΠΑ, το ουκρανικό μέτωπο μπορεί να αρχίσει να καταρρέει μέσα στο 2024, σύμφωνα με όσα γράφουν οι Μαρκ Σαντόρα και Ερικ Σμιτ στους Τάιμς της Νέας Υόρκης.

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο ωστόσο, οι Ουκρανοί δεν έχουν πια άλλα περιθώρια για ακινησία, καθώς γνωρίζουν ότι ένας πόλεμος κατατριβής θα λειτουργήσει μεσομακροπρόθεσμα σε βάρος τους.

Υπάρχει η άποψη ότι, για ακριβώς αυτόν τον λόγο, οι δυνάμεις του Κιέβου θα πρέπει τώρα να αναλάβουν μεγαλύτερα ρίσκα, κυνηγώντας νίκες και επιχειρώντας πλήγματα που θα μπορούσαν να αναδιαμορφώσουν τα δεδομένα στα πεδία των μαχών, ει δυνατόν πριν από τον Ιανουάριο του 2025 οπότε ξεκινά η νέα προεδρική θητεία στις ΗΠΑ.

Θα καταφέρει ο Σίρσκι να φέρει την ανατροπή;

Ο 58χρονος έχει οπαδούς αλλά και, όπως προαναφέρθηκε, επικριτές. Οι επικριτές του μιλούν για έναν «παλαιομοδίτη» στρατιωτικό, σοβιετικών καταβολών, ο οποίος δεν θα είναι σε θέση να αμφισβητεί πολιτικές αποφάσεις τις οποίες μπορεί να θεωρεί λανθασμένες επειδή είναι πολύ κοντά στον ίδιο τον Ζελένσκι. Οι επικριτές του μιλούν, επίσης, για έναν στρατιωτικό που υιοθέτησε τακτικές σοβιετικού τύπου (πολύνεκρης ολομέτωπης επίθεσης) στο μέτωπο του Μπαχμούτ, απέναντι όμως σε έναν αριθμητικά μεγαλύτερο εχθρό που είχε πολύ μεγαλύτερα περιθώρια απωλειών (πολλοί από τους Ρώσους μισθοφόρους της Wagner που έχασαν τη ζωή τους στο Μπαχμούτ ήταν πρώην κρατούμενοι στις ρωσικές φυλακές που απελευθερώθηκαν με ακριβώς αυτόν τον σκοπό: προκειμένου δηλαδή να σταλούν στο μέτωπο δηλαδή και να… πεθάνουν).

Σε κάθε περίπτωση, το μόνο βέβαιο είναι θα είναι πολύ δύσκολο για τη νέα ηγεσία των ουκρανικών ενόπλων δυνάμεων να αλλάξει κατά τρόπο δραματικό τη ροή του πολέμου.

Αναφορικά, δε, με τα F-16 που αναμένεται να σταλούν στην Ουκρανία (κάποια μιλούσαν για παραδόσεις ακόμη και εντός του 2023, από τη Δανία για παράδειγμα), εκείνα καθυστερούν… και, στην καλύτερη περίπτωση σύμφωνα με τα σημερινά δεδομένα, θα αρχίσουν να φτάνουν στην Ουκρανία από το καλοκαίρι του 2024 και έπειτα…