Στη φωτογραφία: Ήδη, έκλεισε ένας χρόνος. Η απρόκλητη και ωμή εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία μας θυμίζει, αναγκαστικά, πόσο έχουμε ξεχάσει -ή, έστω, παρερμηνεύσει- την  πραγματική  σημασία ορισμένων λέξεων-όρων. Η βαρβαρότητα του πολέμου συνεχίζεται στην  καρδιά της Ευρώπης.

Στις 24 Φεβρουαρίου 2023, έκλεισε ένας χρόνος. Η απρόκλητη και ωμή εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία μας θυμίζει, αναγκαστικά, πόσο έχουμε ξεχάσει -ή, έστω, παρερμηνεύσει- την  πραγματική  σημασία ορισμένων λέξεων-όρων. Η βαρβαρότητα του πολέμου συνεχίζεται στην  καρδιά της Ευρώπης. Ας  ομολογήσουμε ότι  οι ευχές για ειρήνη δείχνουν να  είναι περισσότερες από τις  πραγματικές ελπίδες. Σημασία λοιπόν έχει να σταθούμε  για λίγο  στην πραγματική  έννοια κάποιων λέξεων. Μας αφορούν άμεσα άλλωστε.

Δικαιοσύνη

H δικαιοσύνη ας επικρατήσει της ισχύος, της ωμής δύναμης, στις σχέσεις μεταξύ ανθρώπων και μεταξύ κρατών. Τα κράτη και οι ηγέτες  τους που στηρίζονται  στην ολιγαρχία, στον αυταρχισμό, στην καταπάτηση των δικαιωμάτων του ανθρώπου και στη συρρίκνωση της δημοκρατίας  αποτελούν, ταυτόχρονα, απειλή για τους γείτονές τους και για την  ειρήνη. Εφαρμόζουν το δόγμα του αποκλεισμού και της βίας απέναντι στους  πολιτικούς  τους αντιπάλους. Συνάμα δε, το δόγμα της επιβολής της ισχύος και της βίας του πολέμου στις διακρατικές σχέσεις. Αντιπροσωπευτικές -καίτοι όχι  μόνες- οι περιπτώσεις της αδελφότητας του αυταρχισμού: Τουρκία, Ιράν, Ρωσία, Λ.Δ. Κίνας.

Οι θεσμοί, εθνικοί, ευρωπαϊκοί, οικουμενικοί (ΟΗΕ) ας μην είναι τόσο εύπλαστοι, ώστε να προσαρμόζονται σε πολιτικές σκοπιμότητες και ιδιοτελή συμφέροντα. Λάθος είναι οι θεσμοί να συρρικνώνονται, ώστε να προσαρμόζονται σε καταστάσεις, συμφέροντα, πρόσωπα, κυβερνητικές και κρατικές πολιτικές.

Ειρήνη

Ειρήνη δεν σημαίνει  μόνο την απουσία ενόπλων συγκρούσεων ή το τέλος πολέμων. Δεν μπορεί να υπάρχει ειρήνη, χωρίς την επικράτηση της δικαιοσύνης και του δικαίου στις διεθνείς σχέσεις. Ειρήνη δεν είναι ο πρόλογος ή το επιμύθιο μίας  σύρραξης. Δεν μπορεί να  υπάρχει ειρήνη υπό την απειλή  στρατιωτικής  επίθεσης και κήρυξης πολέμου. Η συνειδητή,  δια της απειλής ή χρήσης βίας, καταστρατήγηση του διεθνούς δικαίου δεν  υπονομεύει μόνο την ειρήνη. Αποτελεί το πρελούδιο στον πόλεμο.

Θεσμοί

Οι θεσμοί, εθνικοί, ευρωπαϊκοί, οικουμενικοί (ΟΗΕ) ας μην είναι τόσο εύπλαστοι, ώστε να προσαρμόζονται σε πολιτικές σκοπιμότητες και ιδιοτελή  συμφέροντα. Λάθος είναι  οι θεσμοί να συρρικνώνονται, ώστε να προσαρμόζονται σε καταστάσεις, συμφέροντα, πρόσωπα, κυβερνητικές και κρατικές πολιτικές. Επιπλέον, η επιλογή των προσώπων ας γίνεται, επιτέλους, εξ αρχής και όχι κατόπιν εορτής με γνώμονα το κύρος, την αξιοπιστία και την αποτελεσματικότητα των ιδίων των θεσμών και της αποστολής τους. Παράδοξο είναι να  χαμηλώνουν  οι θεσμοί, ώστε να εξυπηρετούν συγκεκριμένες πολιτικές. Επίσης, να «χωρούν» σε μη κατάλληλα πρόσωπα. Ορθόν είναι να ψηλώνουν τα κριτήρια επιλογής των προσώπων,   ώστε να χωρούν στους θεσμούς.

Αντιπροσωπευτικές του δόγματος της επιβολής της ισχύος και της βίας του πολέμου στις διακρατικές σχέσεις είναι οι περιπτώσεις της αδελφότητας του αυταρχισμού: Τουρκία, Ιράν, Ρωσία, Λ.Δ. Κίνας. Από αριστερά προς τα δεξιά, οι πρόεδροι Βλ. Πούτιν, Εμπ. Ραίσι και Ρ.Τ. Ερντογάν, στην Τεχεράνη στις 19 Ιουλίου 2022 και, στη δεξιά φωτογραφία, ο Κινέζος πρόεδρος Σι Τζινπίνγκ.

Συνεννόηση

Η  γέφυρα -κάποιας έστω- συνεννόησης των πολιτικών δυνάμεων ενόψει της πιθανότητας μίας στρατιωτικής επιχείρησης από τον  καθ ’ομολογία του «τρελό Τούρκο» ήταν και είναι απολύτως αναγκαία. Η συνεννόηση δεν  λειτουργεί ως υποκατάστατο  ή ως δεκανίκι  της κατ’ εξοχήν πολιτικής ευθύνης της κυβέρνησης. Ούτε αλλοιώνει τον κρίσιμο και χρήσιμο ρόλο της εκάστοτε αντιπολίτευσης. Η συνεννόηση αποτελεί αναντικατάστατο και κρίσιμο παράγοντα  της προβολής εθνικής ισχύος. Η πρωτοφανής  οξύτητα  και τα λασπόνερα της μακράς προεκλογικής σύγκρουσης ας μην αποτρέψουν τη λειτουργία μίας γέφυρας συνεννόησης. Αυτό αποτελεί  ευσεβή πόθο και ευχή μάλλον, έχοντας, με σημερινά δεδομένα, χάσει παντελώς την ελπίδα.

 Δίκαιο

Οι κανόνες του δικαίου ισχύουν, δυστυχώς, μόνο μεταξύ ισοδύναμων. Το δίκαιο της ισχύος δε, παρά η ισχύς του δικαίου, μεταξύ ενός θεωρητικά ισχυρού και ενός θεωρητικά  αδύναμου. Η άνευ προηγουμένου ενίσχυση -δαπανηρή- των εξοπλισμών μας  και της εθνικής  άμυνας αποκαθιστά ταχέως την κλονισμένη ισορροπία ισχύος με την Τουρκία Η ισχυρή άμυνα, η κινητική και δημιουργική διπλωματία και η πειστική  αποτροπή  δρουν ανασχετικά  για  κάθε επίδοξο επιτιθέμενο. Οι αρνητές δεν αποδυναμώνουν μόνο την αμυντική  επάρκεια  της Ελλάδος, αλλά και τη  δυνατότητα  να  διαπραγματευόμαστε από μία θέση επιθυμητής ισχύος. Η εθνική εξωτερική πολιτική μας είναι αποτελεσματικότερη ενόσω στηρίζεται σε ισχυρή  άμυνα και αποτροπή.

Η γέφυρα -κάποιας έστω- συνεννόησης των πολιτικών δυνάμεων ενόψει της πιθανότητας μίας στρατιωτικής επιχείρησης από τον καθ ’ομολογία του «τρελό Τούρκο» ήταν και είναι απολύτως αναγκαία.

Πόλεμος

Καταστρεπτικός  ο πόλεμος. Η  ιστορία μας δείχνει ότι, όποιος επιλέγει την παραχώρηση και την υποχώρηση αντί της αντίστασης, ούτε τον πόλεμο τελικά απέφυγε, ούτε  όμως και την ταπείνωση. Μεγαλύτερες πιθανότητες να τον αποφύγεις έχεις ενισχύοντας το εύρος σύμπτωσης συμφερόντων με κρίσιμες  συμμαχίες. Αυτό πράττουμε με τις ΗΠΑ και με τη Γαλλία κυρίως. Ο  Πρόεδρος Πούτιν  κυνικά  προέκρινε και «ανέδειξε» σαν  λύση για  την  προώθηση των συμφερόντων  της Ρωσίας την εισβολή και τη βαρβαρότητα του πολέμου. Παραδειγματικός ο τρόπος που πολεμά και αντιστέκεται η Ουκρανία απέναντι στη στρατιωτική μηχανή μίας χώρας που ήθελε να λογίζεται ως υπερδύναμη.

Τον μιμείται η Τουρκία. Δεν είμαι σε θέση να αξιολογήσω  σήμερα, αν ο φονικός σεισμός στην Τουρκία και η ανείπωτη απώλεια ανθρώπινων ζωών κυρίως, αλλά και η τεράστια καταστροφή των υποδομών, στρατιωτικών συμπεριλαμβανομένων,  θα σηματοδοτήσει και αλλαγή  της αναθεωρητικής και επεκτατικής πολιτικής της. Το ευχόμαστε καίτοι δεν το προεξοφλούμε.