Εάν πιστέψουμε τους Αμερικανούς (το readout εν προκειμένω που έδωσε στη δημοσιότητα ο Λευκός Οίκος), τότε οι κ.κ. Μπάιντεν και Ερντογάν συζήτησαν μεταξύ άλλων και για «την κατάσταση στην Ανατολική Μεσόγειο» κατά τη συνάντηση που είχαν στο περιθώριο της Συνόδου της ομάδας των G20 στη Ρώμη στις 31 Οκτωβρίου. 

Εάν εμπιστευθούμε ωστόσο τον ίδιο τον Τούρκο πρόεδρο από την άλλη (και όσα εκείνος δήλωσε κατά τη διάρκεια συνέντευξης Τύπου την περασμένη Κυριακή από τη Ρώμη), τότε η Ανατολική Μεσόγειος δεν συζητήθηκε καν στο τετ-α-τετ της 31ης Οκτωβρίου καθώς «δεν ήταν στην ατζέντα».

Τα τουρκικά «μπρίφινγκ της επιστροφής»

Διαψεύδοντας εαυτόν (και επιβεβαιώνοντας τους Αμερικανούς), ο 67χρονος Ερντογάν θα δήλωνε μόλις λίγες ώρες αργότερα – απευθυνόμενος σε Τούρκους δημοσιογράφους κατά την πτήση της επιστροφής του από την ιταλική πρωτεύουσα – πως η Ανατολική Μεσόγειος ήταν όντως ένα από τα θέματα που εκείνος συζήτησε με τον Μπάιντεν, στον οποίο μάλιστα Μπάιντεν εξέφρασε και την «έντονη ενόχληση» της τουρκικής πλευράς για την (ενισχυμένη έπειτα από και το δεύτερο πρωτόκολλο τροποποίησης της ελληνοαμερικανικής Συμφωνίας Αμοιβαίας Αμυντικής Συνεργασίας MDCA) αμερικανική στρατιωτική παρουσία στην Αλεξανδρούπολη. 

Το εάν και κατά πόσο ισχύουν όσα φέρεται να λέει κατά καιρούς στους δημοσιογράφους που τον συνοδεύουν ο Τούρκος πρόεδρος, κατά τις διάφορες πτήσεις επιστροφής («αγαπημένο» σημείο δηλώσεων για τον Τούρκο ηγέτη), προφανώς και είναι κάτι που επί της ουσίας αμφισβητείται.

Υπενθυμίζεται, επί παραδείγματι, πως εκείνος είχε πει «δράκους» τον περασμένο Σεπτέμβριο, κατά την πτήση της επιστροφής του από το Σότσι όπου είχε μεταβεί για να συναντήσει τον Ρώσο πρόεδρο Βλάντιμιρ Πούτιν με θέμα μεταξύ άλλων και τις εξελίξεις στη βόρεια Σύρια. 

Κατά τα λοιπά, και πέρα από τις όποιες επικοινωνιακές μεθοδεύσεις, όταν δύο πλευρές (Ουάσιγκτον και Άγκυρα, Άγκυρα και Μόσχα) δεν μπορούν καν να συμφωνήσουν δημοσίως ως προς το εάν ή όχι συζήτησαν κάποιο (συνήθως ακανθώδες) θέμα, είναι σαν να παραδέχονται την απόσταση που συνεχίζει να τις χωρίζει… 

Σενάρια περί νέας τουρκικής εισβολής στη Συρία  

Αμερικανοί και Τούρκοι διαφωνούν, λοιπόν, ως προς το εάν οι ηγεσίες τους συζήτησαν ή όχι για την Ανατολική Μεσόγειο στις 31 Οκτωβρίου, πλην όμως συμφωνούν πως συζητήσαν για την κατάσταση στη Συρία αναφορικά με την οποία όμως επίσης (συμφωνούν ότι) διαφωνούν. 

Το θέμα της Συρίας λέγεται πως είχε συζητηθεί και ολίγα 24ωρα νωρίτερα, κατά την τηλεφωνική συνομιλία που είχαν στις 27 Οκτωβρίου οι υπουργοί Άμυνας των δύο χωρών κ.κ. Λόιντ Όστιν και Χουλουσί Ακάρ. 

Οι κινήσεις της Άγκυρας 

Την τελευταία εβδομάδα του Οκτωβρίου, η τουρκική πλευρά προχώρησε σε δύο κινήσεις που έμελλε να προκαλέσουν συναγερμό: Η τουρκική εθνοσυνέλευση επεξέτεινε στις 26 Οκτωβρίου την «εντολή» παραμονής των τουρκικών στρατευμάτων σε Συρία και Ιράκ με σκοπό την εκεί διεξαγωγή «αντιτρομοκρατικών» επιχειρήσεων για άλλα δύο χρόνια (και όχι για ένα, όπως έκανε μέχρι πρότινος), δίνοντας όμως έτσι «πάσα» και στην τουρκική κυβέρνηση που με τη σειρά της αμέσως μετά, στις 27 Οκτωβρίου, έστειλε ενισχύσεις στο μέτωπο της βόρειας Συρίας.  

Σημαντική σημείωση: Υπέρ της παράτασης των τουρκικών στρατιωτικών επιχειρήσεων στο εξωτερικό ψήφισε, πέρα από το δίδυμο των AKP-MHP, και το αντιπολιτευόμενο κόμμα İYİ της δημοσκοπικά ανερχόμενης εθνικίστριας Μεράλ Ακσενέρ… Σε αντίθεση με το αντιπολιτευόμενο Ρεπουμπλικανικό Λαϊκό Κόμμα (CHP) του Κεμάλ Κιλιτσντάρογλου που, ενώ παλαιότερα στήριζε αυτές τις εκτός των τουρκικών συνόρων στρατιωτικές επιχειρήσεις, τώρα ψήφισε «όχι». 

Το ενδεχόμενο μιας νέας τουρκικής στρατιωτικής εισβολής στα εδάφη της βόρειας Συρίας (που θα είναι η κατά σειρά πέμπτη από το 2016 και έπειτα, εάν και όποτε πραγματοποιηθεί) είναι κάτι που πλανάται ως απειλή πάνω από τα συριακά εδάφη εδώ και εβδομάδες. 

Που θα στοχεύσουν οι Τούρκοι; 

Τούρκοι προπαγανδιστές (όπως για παράδειγμα ο Γιουσούφ Ερίμ) αφήνουν μάλιστα να εννοηθεί ότι «θα έβγαζε νόημα» εάν οι Τούρκοι επιχειρούσαν τώρα να «ενώσουν γεωγραφικά» τις συριακές περιοχές εκατέρωθεν του ποταμού Ευφράτη στις οποίες έχουν πραγματοποιήσει τα τελευταία χρόνια στρατιωτικές επιχειρήσεις. Υπενθυμίζεται πως με τις επιχειρήσεις «Κλάδος Ελαίας» και «Ασπίδα του Ευφράτη» οι Τούρκοι είχαν κινηθεί δυτικά του Ευφράτη (Αφρίν, Αζάζ, κυβερνείο Χαλεπίου), και με την επιχείρηση «Πηγή Ειρήνης» ανατολικά (αλ Χάσακα, Ράκα). 

Ενδεχόμενη απόπειρα «ένωσης» των εν λόγω κατεχόμενων από την Τουρκία «κτήσεων» θα άλλαζε όντως σημαντικά τις ισορροπίες επί του συριακού εδάφους, αν και πολλοί αναλυτές αποκηρύσσουν ως «υπερφιλόδοξο» ένα τέτοιο τουρκικό σενάριο. Αναζητώντας τις επόμενες κινήσεις των τουρκικών στρατευμάτων, πηγές που παρακολουθούν στενά τις εξελίξεις στο συριακό έδαφος στρέφουν το βλέμμα τους κυρίως προς περιοχές όπως όπως οι: αλ Μπαμπ, Ταλ Ριφάτ, Κομπάνι, Μανμπίτζ.

Τι μπορούν να κάνουν οι ΗΠΑ και που; 

Για να προχωρήσουν ωστόσο οι Τούρκοι, θα πρέπει προηγουμένως να έχουν λάβει κάποιου είδους πράσινο φως από τους Ρώσους, αλλά και να έχουν διερευνήσει τις διαθέσεις αντίδρασης των Αμερικανών οι οποίοι Αμερικανοί επισήμως συνεχίζουν να στηρίζουν τους Κούρδους της Συρίας (YPG, SDF) εναντίον των οποίων προτίθεται να κινηθεί η τουρκική πλευρά. 

O Νικ Χέρας (Newlines Institute) εκτιμά πως οι Αμερικανοί είναι πιθανό να λειτουργήσουν ως ασπίδα για τους Κούρδους (SDF) ανατολικά του Ευφράτη αλλά όχι και δυτικά αυτού, όπου «οι επιλογές των ΗΠΑ είναι περιορισμένες». 

Η πλευρά του προέδρου της Συρίας, Μπασάρ αλ Άσαντ, έχει σπεύσει, φυσικά, να καταδικάσει τη διαιώνιση της τουρκικής εμπλοκής στο Συριακό ως «απειλή για την ασφάλεια και την σταθερότητα» της ευρύτερης περιοχής… στην οποία ωστόσο «τρέχουν» παράλληλα και άλλες εξελίξεις που θα μπορούσαν να λειτουργήσουν ως θρυαλλίδες ανάφλεξης. 

Ο ρόλος του Ιράν 

Η πλευρά των Ισραηλινών (έπειτα και από την επίσκεψη του Ισραηλινού πρωθυπουργού Ναφτάλι Μπένετ στη Μόσχα στις 22 Οκτωβρίου) αλλά και η πλευρά των ΗΠΑ εμφανίζονται να κοιτούν με αναζωπυρωμένη ανησυχία προς τη μεριά του Ιράν, στο οποίο Ιράν μάλιστα χρεώνουν και την επίθεση που πραγματοποιήθηκε στις 20 Οκτωβρίου (όχι από το έδαφος του Ιράν αλλά από proxies εκτός των ιρανικών συνόρων) με drones κατά αμερικανικών δυνάμεων στην στρατιωτική βάση αλ Τανφ της κεντρικής Συρίας. 

Ισραηλινοί αναλυτές κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου, υποστηρίζοντας ότι η Τεχεράνη επιδιώκει να μετατρέψει τη νότια Σύρια σε «ιρανική γειτονιά». Όταν καλούνται να ξεχωρίσουν παράγοντες ανησυχίας, οι ίδιοι εστιάζουν κυρίως στη δράση των ιρανικών suicide drones αλλά και στις αμυντικές συμφωνίες που συνήψαν Τεχεράνη και Δαμασκός το καλοκαίρι του 2020, κατά την επίσκεψη του Ιρανού επιτελάρχη Mohammad Bagheri στη Συρία.  

«Από εδώ και στο εξής, το Ιράν θα ενδυναμώσει τους δεσμούς του με τη Συρία ακόμη περισσότερο, σε όλα τα επίπεδα», λέγεται πως είχε δηλώσει ο Ιρανός υποστράτηγος από τη Δαμασκό τότε, το καλοκαίρι του 2020. 

Από τον Λίβανο ως τη Βόρεια Μακεδονία

Περίπου έναν χρόνο μετά, το – ήδη εύφλεκτο – τοπίο των μεσανατολικών εξελίξεων γεννά πια εκ νέου φόβους ανάφλεξης από τη βόρεια Συρία έως και τον παραδομένο στο χάος Λίβανο (βλ. ανακλήσεις των πρέσβεων της Σαουδικής Αραβίας, του Μπαχρέιν, του Κουβέιτ και των ΗΑΕ από τη Βηρυττό), ενώ και στα Βαλκάνια, η ξαφνική παραίτηση του Ζόραν Ζάεφ από την πρωθυπουργία στη Βόρεια Μακεδονία την 1η Νοεμβρίου, έπειτα από τη συντριβή του SDSM στις δημοτικές εκλογές, γεννά φόβους επιστροφής σε αχαρτογράφητα νερά αναζωπύρωσης των εθνικισμών.    

Κι όλα αυτά, με τους δυτικούς παράλληλα να τρίζουν τα δόντια στην Τεχεράνη (ενδεικτικό το σκληρό κοινό ανακοινωθέν των Μπάιντεν, Μακρόν, Τζόνσον, Μέρκελ, με ημερομηνία 30 Οκτωβρίου), ενώ ο Ερντογάν συνεχίζει να χάνει στις δημοσκοπήσεις (βλ. σφυγμομέτρηση Turkey’s Pulse της Metropoll για τον μήνα Οκτώβριο: 56,2% κατά του Τούρκου προέδρου έναντι 38,9% υπέρ) και το Ισραήλ από την πλευρά του «αναθερμαίνει» τον αγωγό φυσικού αερίου Arab Gas Pipeline προς τον Λίβανο και τη Συρία (με στόχο και τον περιορισμό της εκεί ιρανικής ενεργειακής επιρροής)…