Η φωτογραφία του Τζο Μπάιντεν με τον πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν της Σαουδικής Αραβίας είναι, υπό μια έννοια, το «καρέ» που όλοι περίμεναν από την περιοδεία του Αμερικανού προέδρου στη Μέση Ανατολή: Οι μεν επικριτές του Μπάιντεν για να τον εγκαλέσουν, οι δε φίλοι του για να χαιρετίσουν την επιστροφή του στον ρεαλισμό. 

Από όποια γωνία και αν το δει κανείς, το γεγονός παραμένει: Ο οικοδεσπότης της Συνόδου Κορυφής για τη Δημοκρατία συναντήθηκε από κοντά, σε «καλό» κλίμα, με τον φερόμενο ως υπεύθυνο για τη δολοφονία του Σαουδάραβα δημοσιογράφου της Washington Post, Τζαμάλ Κασόγκι. Με έναν ηγέτη τον οποίο άλλοτε – σχετικά πρόσφατα – ο ίδιος ο Δημοκρατικός πρόεδρος των ΗΠΑ αποκήρυσσε δημοσίως ως «παρία». 

Το γεγονός θα έπρεπε να εκπλήσσει μόνο όσους… θέλουν να εκπλαγούν. 

Ο Μπάιντεν είναι στην πολιτική από τις αρχές της δεκαετίας του 1970. Για την ακρίβεια, τον ερχόμενο Νοέμβριο συμπληρώνονται ακριβώς 50 χρόνια από την πρώτη φορά που εκείνος εξελέγη Γερουσιαστής το 1972. Μέσα σε αυτές τις πέντε δεκαετίες, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν «συνδιαλλαγεί» με ουκ ολίγους «κακούς» στη διεθνή σκηνή, προκειμένου να ενισχύσουν τη θέση τους έναντι άλλων «κακών».  

Τον περασμένο Απρίλιο, ο Φαρίντ Ζακάρια καλούσε, μέσα από τις σελίδες της Washington Post, την αμερικανική διοίκηση να εγκαταλείψει την ιδέα μιας μεγάλης διεθνούς ιδεολογικής σταυροφορίας ενάντια στις απολυταρχίες. Υποστήριζε πως ο Λευκός Οίκος θα έπρεπε να επαναχαράξει μεν τις διεθνείς διαχωριστικές γραμμές, όμως όχι μεταξύ δημοκρατιών και απολυταρχιών αλλά μεταξύ όσων «πιστεύουν» σε κανόνες από τη μια πλευρά (σε μια μεταψυχροπολεμική βασισμένη-σε-κανόνες rules-based διεθνή τάξη πραγμάτων) και όσων απορρίπτουν ή διαταράσσουν τα υπάρχοντα κανονιστικά πλαίσια από την άλλη (μέσα από τον αναθεωρητισμό τους, τις παραβιάσεις του διεθνούς δικαίου, την αδιαφορία τους για τις αποφάσεις του Συμβουλίου Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών κ.ά.). 

«Για τους αναλυτές του Center for European Policy Analysis (CEPA), η Κίνα, παρά τα αναθεωρητικά χαρακτηριστικά της, παραμένει κατά βάση system-player», σε αντίθεση με τη Ρωσία που αντιμετωπίζεται ως system-disruptor, προειδοποιούσε η Α&Δ τον χειμώνα του 2021, μήνες πριν από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία.

Πλέον, στην σκιά ενός πολέμου που μετρά ήδη πέντε μήνες και λειτουργεί ως μέγας disruptor, το διεθνές σύστημα ανασυντάσσεται. 

Η τελευταία περιοδεία του Μπάιντεν στη Μέση Ανατολή (σε Ισραήλ, Ανατολική Ιερουσαλήμ, Δυτική Όχθη, Σαουδική Αραβία) έρχεται να λειτουργήσει ως εκδήλωση ανασύνταξης. 

Τι κρατάμε από αυτό το ταξίδι, μεταξύ άλλων; 

  • Την πρώτη στα χρονικά συνάντηση που είχαν στις 14 Ιουλίου, μέσω τηλεδιάσκεψης, οι ηγεσίες από Ισραήλ, Ινδία, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα και Ηνωμένες Πολιτείες, υπό το ακρωνύμιο I2U2. 

«Επαναβεβαιώνουμε την υποστήριξή μας για τις Συμφωνίες του Αβραάμ και άλλες διευθετήσεις ειρήνευσης και ομαλοποίησης με το Ισραήλ. Χαιρετίζουμε τις οικονομικές ευκαιρίες που απορρέουν από αυτές τις ιστορικές εξελίξεις… Καλωσορίζουμε επίσης άλλες νέες ομάδες χωρών, όπως το Φόρουμ της Νεγκέβ…», σημειώνουν στο κοινό ανακοινωθέν που έδωσαν στη δημοσιότητα στα μέσα Ιουλίου οι ηγεσίες από Ισραήλ, Ινδία, ΗΠΑ και ΗΑΕ, κάνοντας αναφορά και στο Φόρουμ της Νεγκέβ στο οποίο συμμετέχουν Μπαχρέιν, Αίγυπτος, Ισραήλ, Μαρόκο, ΗΑΕ και ΗΠΑ. 

  • Την πρώτη, έπειτα από τη δολοφονία Κασόγκι, δια ζώσης συνάντηση ανάμεσα στους Τζο Μπάιντεν και Μοχάμεντ Μπιν Σαλμάν. 
  • Την κίνηση της Σαουδικής Αραβίας να ανοίξει τον εναέριο χώρο της για τους ισραηλινούς αερομεταφορείς (ο Τζο Μπάιντεν έγινε μάλιστα, την Παρασκευή, ο πρώτος Αμερικανός πρόεδρος που πέταξε απευθείας από το Ισραήλ στη Σαουδική Αραβία). 
  • Την κίνηση του Ισραήλ να δώσει το πράσινο φως για την εκχώρηση του ελέγχου των νήσων Τιράν και Σαναφίρ (που βρίσκονται στην Ερυθρά Θάλασσα) από την Αίγυπτο στη Σαουδική Αραβία. 

Σαουδική Αραβία και Ισραήλ βρίσκονται εδώ και καιρό σε παρασκηνιακές διαπραγματεύσεις για την ομαλοποίηση των μεταξύ τους δεσμών. 

Υπενθυμίζεται πως στο πλαίσιο των επονομαζόμενων Συμφωνιών του Αβραάμ, από το καλοκαίρι του 2020 και έπειτα, τέσσερις χώρες έχουν «εξομαλύνει» τους διπλωματικούς τους δεσμούς με το Ισραήλ: τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, το Μαρόκο, το Μπαχρέιν και το Σουδάν. 

Το ενδεχόμενο να ενταχθεί και η Σαουδική Αραβία σε αυτό το κλαμπ δεν είναι κάτι που αναμένεται, τουλάχιστον όχι άμεσα, χωρίς όμως αυτό να σημαίνει πως δεν σημειώνεται πρόοδος παράλληλα στην πορεία προσέγγισης ανάμεσα στο σουνιτικό βασίλειο των Σαούντ και στους Ισραηλινούς. 

Γράφοντας στους New York Times, ο Τόμας Φρίντμαν υποστηρίζει ότι η εν εξελίξει πορεία προσέγγισης ανάμεσα στο Ισραήλ και τη Σαουδική Αραβία θα μπορούσε να υλοποιηθεί σε δύο φάσεις, ξεκινώντας από τα πιο εύκολα (βλ. ενίσχυση των εμπορικών δεσμών ανάμεσα στις δύο χώρες, εγκαίνια εμπορικού γραφείου των Σαουδαράβων στο Τελ Αβίβ) και εν συνεχεία να περάσει στα πιο δύσκολα (εγκαίνια πρεσβειών), σε συνδυασμό όμως με κάποιες θετικές εξελίξεις στο Παλαιστινιακό που θα ξεκινούν από το πάγωμα της ισραηλινής εποικιστικής δραστηριότητας και θα συνεχίζουν με σημαντικά βήματα προς την κατεύθυνση μιας λύσης δύο κρατών… 

Σύμφωνα με τον Φρίντμαν, το μεγάλο έπαθλο για το Ισραήλ είναι ένα: η ειρήνη με τη Σαουδική Αραβία («for Israel, peace with Saudi Arabia is the big prize»), ένα «έπαθλο» που θα ανοίγει παράλληλα τον δρόμο και για την ειρήνη με τον υπόλοιπο σουνιτικό μουσουλμανικό κόσμο (τον σε σημαντικό βαθμό «εχθρικό» ή «ανταγωνιστικό» απέναντι στο σιιτικό Ιράν, σημειώνουμε) αλλά και για την πρόσβαση των Ισραηλινών σε μια τεράστια δεξαμενή από αραβικά επενδυτικά κεφάλαια. 

Για τον Τζο Μπάιντεν από την άλλη πλευρά, αυτό που «καίει» επί του παρόντος, με φόντο τον πόλεμο στην Ουκρανία και τις επιπτώσεις του, είναι το ζήτημα των τιμών του πετρελαίου και ευρύτερα της ενέργειας, ένα ζήτημα προσφοράς και ζήτησης το οποίο… περνά βέβαια μέσα από τις αυξομειώσεις στον όγκο της προσφοράς των μεγάλων εξαγωγών πετρελαιοπαραγωγών χωρών κορυφαία θέση μεταξύ των οποίων κατέχει η Σαουδική Αραβία. 

«Το πετρέλαιο είναι στην πραγματικότητα ο κύριος λόγος («the most urgent reason» στο αγγλικό κείμενο) για τον οποίο έγινε αυτό το ταξίδι», έγραφαν προ ημερών οι Ντέιβιντ Σάνγκερ και Πίτερ Μπέικερ στους New York Times, με το βλέμμα στραμμένο στην επίσκεψη του Τζο Μπάιντεν στη Σαουδική Αραβία.

Στο ίδιο κείμενο, επικαλούμενοι την σχετική εκτίμηση του άλλοτε πρέσβη των ΗΠΑ στο Ισραήλ Μάρτιν Ίντικ, οι κ.κ. Σάνγκερ και Μπέικερ υπογράμμιζαν μάλιστα πως η Σαουδική Αραβία είναι όντως πιθανό να αυξήσει την πετρελαϊκή της παραγωγή κατά περίπου 750.000 βαρέλια ημερησίως, όχι τώρα αλλά το ερχόμενο φθινόπωρο, και πως τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα είναι πιθανό και εκείνα να κάνουν το ίδιο, αυξάνοντας τη δική τους παραγωγή κατά 500.000 βαρέλια ημερησίως…