«Έντονα» μεν αλλά κάθε άλλο παρά πρωτόγνωρα, όσα προηγήθηκαν τις περασμένες ημέρες: τα έντονα διαβήματα προς την πλευρά της Αλβανίας που επιμένει αλυτρωτικά – οι παραστάσεις διαμαρτυρίας για τις «τουρκικές» μπίζνες της Ισπανίας που συνεχίζονται – οι προειδοποιητικές βολές προς τη μεριά των Σκοπίων που δεν προχωρά στην πλήρη εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών… Όλα αυτά (που έχουν ξαναγίνει) έρχονται πια, υπό μια έννοια, να μας επαναφέρουν στην πραγματικότητα των πολυδιάστατων προκλήσεων που επανεμφανίζονται όσο και αν επιμένουν πολλοί ιθύνοντες ανά περιόδους να τις σπρώχνουν κάτω από το χαλί.

Πληγές και εκκρεμότητες

Οι πληγές στα Βαλκάνια παραμένουν, υπό την απειλή μάλιστα να ξανανοίξουν. Οι εκκρεμότητες στην ευρύτερη ελληνική γειτονιά επίσης παραμένουν. Όσο για τις συμφωνίες που συνήφθησαν τα τελευταία χρόνια, εκείνες θα κριθούν στην πράξη από την πορεία της εφαρμογής τους αλλά και από τον βαθμό στον οποίο θα μπορέσει η ελληνική πλευρά να τις αξιοποιήσει, με την υποσημείωση πως αυτό δεν αφορά μόνο στη Συμφωνία των Πρεσπών αλλά και σε όλα τα λοιπά «ντιλ» των τελευταίων ετών: τις συμφωνίες με Γαλλία και ΗΠΑ, την τμηματική οριοθέτηση με την Αίγυπτο, την ΑΟΖ με την Ιταλία, τη συμφωνία στρατιωτικής συνεργασίας με τα Εμιράτα, τη δέσμευση περί παραπομπής της διαφοράς των ελληνοαλβανικών θαλασσίων οριοθετήσεων στη Χάγη κ.ά.

Η κάθε συμφωνία δεν είναι, άλλωστε, μόνο όσα «λέει». Είναι (ή μάλλον μπορεί να είναι) παράλληλα και διαπραγματευτικό χαρτί, επικοινωνιακό εργαλείο, νομικό «πάτημα» για ενδεχομένως άλλες δράσεις και τετελεσμένο προς γνώση, συμμόρφωση και παραδειγματισμό…

Οι προκλήσεις που επιστρέφουν

Διότι ορθότατα τα διπλωματικά ανοίγματα στη Σενεγάλη (όπου η Ελλάδα έχει πια πρεσβεία) και οι επισκέψεις της ηγεσίας του ελληνικού υπουργείου Εξωτερικών στη Ρουάντα, πλην όμως πίσω στην «άμεση» ελληνική γειτονιά τα «φαντάσματα» του πρόσφατου παρελθόντος επιστρέφουν («τσάμικο», αλβανικός εθνικισμός, πολιτική αστάθεια στα Σκόπια, σλαβομακεδονικός αλυτρωτισμός), συνεπικουρούμενα πια από νέες εκκρεμότητες. Εκκρεμότητες σχετικές με την πλήρη εφαρμογή της Συμφωνίας των Πρεσπών από την πλευρά των Σκοπίων (που δεν είναι ακόμη πλήρης) αλλά και με τη δημοσίως διατυπωθείσα δέσμευση της αλβανικής ηγεσίας να πάει στη Χάγη μαζί με την Ελλάδα για το ζήτημα των θαλασσίων οριοθετήσεων (που διατυπώθηκε μεν αλλά για κάποιον λόγο καθυστερεί).

Προκλητικές εκδηλώσεις με θέμα την υποτιθέμενη «γενοκτονία των τσάμηδων» και τα εδάφη της καλούμενης «τσαμουριάς» που υποτίθεται πως κατέχει παράνομα η Ελλάδα, έχουν ξαναγίνει στα Τίρανα τα περασμένα χρόνια. Η άμεση εμπλοκή ωστόσο της αλβανικής προεδρίας σε μια τέτοια εκδήλωση, με την επίσκεψη του προέδρου Ιλίρ Μέτα σε έκθεση οπτικού υλικού μέρος του οποίου εκτίθετο μάλιστα πάνω στην περίφραξη του προεδρικού μεγάρου στην αλβανική πρωτεύουσα, συνιστά σοβαρή πρόκληση.

Από την Αλβανία στην Τουρκία μέσω Ισπανίας

Αλλά και από την άλλη… την ανατολική πλευρά των ελληνικών συνόρων, όσα έχει δηλώσει δημόσια τους περασμένους μήνες ο Τούρκος πρόεδρος Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν, έπειτα από τις συναντήσεις που εκείνος είχε με τους πρωθυπουργούς της Ισπανίας Πέδρο Σάντσεθ (στην Άγκυρα, στις 17 Νοεμβρίου) και της Ιταλίας Μάριο Ντράγκι (στη Ρώμη, στο πλαίσιο της Συνόδου Κορυφής της ομάδας των G20, πίσω στα τέλη Οκτωβρίου), έρχονται να μας υπενθυμίσουν τις «μπίζνες» που συνεχίζει να κάνει η (νατοϊκή) Άγκυρα με κάποιες από τις μεγαλύτερες οικονομίες της ευρωζώνης όπως είναι η ισπανική και η ιταλική.

Ειδικά ως προς την τουρκοϊσπανική συμπόρευση, υπενθυμίζονται:

  • το ντιλ που έχουν συνάψει η τουρκική Sedef με την ισπανική Navantia για την κατασκευή του μίνι αεροπλανοφόρου TCG Anadolu στα πρότυπα ισπανικού Juan Carlos I,
  • το ύψους δισεκατομμυρίων δολαρίων πρόσφατο τραπεζικό ντιλ της ισπανικής BBVA με την τουρκική Garanti,
  • οι τελευταίες δηλώσεις Ερντογάν περί πιθανής τουρκοϊσπανικής σύμπραξης για την κατασκευή νέου αεροπλανοφόρου και υποβρυχίων,
  • αλλά και η ισπανοτουρκικής «προέλευσης» επονομαζόμενη «Συµµαχία των Πολιτισµών» που επιτρέπει στον Ερντογάν να παρουσιάζεται ως «πολιτισμένος» ενώ εκείνος εργαλειοποιεί και θρέφει με τις ακραίες προκλήσεις του την ισλαμοφοβία.

Μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο βέβαια, δεν θα μπορούσε παρά να συνοδευτεί από αμφιβολίες και η πρόσφατη δήλωση του Ισπανού ΥΠΕΞ Χοσέ Μανουέλ Αλμπάρες, για την αλληλεγγύη της Ισπανίας προς την Ελλάδα και την Κύπρο που «είναι υπεράνω πάσης αμφιβολίας»…

Μηνύματα με πολλούς αποδέκτες

Διότι είναι οι δηλώσεις με τις οποίες ο Ερντογάν προανήγγειλε νέα κοινά πρότζεκτ μεταξύ Τουρκίας και Ισπανίας από την άλλη, που έρχονται να λειτουργήσουν ως σήμα προς την πλευρά της Ελλάδας, αλλά ενδεχομένως και προς την πλευρά της Κομισιόν, πηγές της οποίας αφήνουν να εννοηθεί πως οι Ευρωπαίοι είναι πιθανό να παρουσιάσουν νέες κυρώσεις κατά της Τουρκίας στο επερχόμενο Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων του Δεκεμβρίου. Ποια θα είναι η στάση του ισπανικού υπουργείου Εξωτερικών σε μια τέτοια περίπτωση;

Ισπανικά και ιταλικά think-tanks προπαγανδίζουν πάντως εδώ και καιρό την «ανάγκη» η Τουρκία να επιστρέψει – σαν να μην έχει προηγηθεί τίποτα – στις αγκάλες της Δύσης, όπως έχουμε ξαναγράψει στο Α&Δ τους τελευταίους 13 μήνες (1, 2), επικαλούμενοι εκθέσεις συγκεκριμένα του ιταλικού Istituto Affari Internazionali και του ισπανικού Elcano Royal Institute.

Το «τουρκικό» λόμπι των ΗΠΑ

Παράλληλα, υπάρχει όμως και ένας άλλος κύκλος παραγόντων στις ΗΠΑ (πρώην διπλωματών, ακαδημαϊκών, αναλυτών με προβεβλημένες θέσεις σε think-tanks) που επιμένουν να καλούν σε μια – επίσης άνευ όρων και επανορθώσεων – αποκατάσταση των δεσμών ανάμεσα στην Ουάσιγκτον και την Άγκυρα, αναπαράγοντας το γνωστό αφήγημα για την Τουρκία «χωρίς την οποία η Δύση δεν μπορεί να κάνει». Χαρακτηριστικές τέτοιες περιπτώσεις, εκείνες των κ.κ. Ριτς Ούτζεν, Μάικλ Ντόραν, Μάικλ ΜακΦολ, Μάθιου Μπράιζα κ.ά.

Κι όλα αυτά, ενώ οι εξελίξεις παράλληλα τρέχουν στην ευρύτερη ελληνική νοτιοανατολική γειτονιά, με τον υπουργό Εξωτερικών Νίκο Δένδια να επιστρέφει από το Μπαχρέιν όπου βρέθηκε το διάστημα 20-22 Νοεμβρίου (ενώ στις 19 Νοεμβρίου είχε υποδεχθεί τους ΥΠΕΞ Γαλλίας, Αιγύπτου, Κύπρου στην Αθήνα), και τον de facto ηγέτη των Ηνωμένων Αραβικών Εμιράτων πρίγκιπα διάδοχο Μοχάμεντ μπιν Ζαγέντ αλ Ναχιάν να ετοιμάζει βαλίτσες για την – πρώτη έπειτα από χρόνια – επίσκεψή του στην Τουρκία.