Οι εξελίξεις των τελευταίων ημερών ήρθαν να επιβεβαιώσουν πόσο πυκνός μπορεί πια να καταστεί ο πολιτικός χρόνος. Μέσα σε περίπου 48 ώρες, ο Αμερικανός πρόεδρος Τζο Μπάιντεν προχώρησε σε δύο κινήσεις φαινομενικώς (αλλά μόνο φαινομενικώς) αντιφατικές: τηλεφώνησε στον Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις 23 Απριλίου (ρίχνοντας έτσι μια γέφυρα προς την πλευρά της Άγκυρας), προτού όμως αναγνωρίσει τη Γενοκτονία των Αρμενίων στις 24 Απριλίου (γκρεμίζοντας έτσι μια γέφυρα με την πλευρά της Άγκυρας). Σημειωτέον πως η 24η Απριλίου τιμάται διεθνώς και ως Ημέρα Μνήμης της εν λόγω Γενοκτονίας.

Αν και φαινομενικώς αντικρουόμενες, οι εν λόγω κινήσεις υποδηλώνουν την πρόθεση της διοίκησης Μπάιντεν να διαμορφώσει μια νέα ισορροπία στις σχέσεις της με την Τουρκία του Ερντογάν, επιχειρώντας την επανεκκίνηση μεν (τηλεφώνημα) αλλά από μια νέα, περισσότερο σκληρή διαπραγματευτικά γραμμή, και στη βάση πια νέων λιγότερο «ανεκτικών» δεδομένων (αναγνώριση Γενοκτονίας) απαλλαγμένων από τις λευκές επιταγές του παρελθόντος.

Η (χρονικά καθυστερημένη κατά τρεις μήνες) τηλεφωνική συνομιλία των δύο προέδρων, η πρώτη έπειτα από την εκλογή Μπάιντεν, πραγματοποιήθηκε μέσα σε «εποικοδομητικό» κλίμα, με τους δύο ηγέτες μάλιστα να συμφωνούν πως θα πουν και δια ζώσης στο περιθώριο της επικείμενης Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ (14 Ιουνίου, Βρυξέλλες). Το τηλεφώνημα ήρθε μεν πριν από την επίσημη αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τον Αμερικανό πρόεδρο, ενώ όμως είχε ήδη διαρρεύσει στα μίντια πως η αναγνώριση επίκειται.

Επί της ουσίας λοιπόν, και παρά τη διάσταση απόψεων μεταξύ Ουάσιγκτον και Άγκυρας, δεν υπήρξαν εκπλήξεις ούτε αιφνιδιασμοί (υπενθυμίζεται πως η αναγνώριση της Γενοκτονίας των Αρμενίων αποτελούσε και προεκλογική δέσμευση του Τζο Μπάιντεν), πράγμα που αν μη τι άλλο δείχνει μια κάποια διάθεση διατήρησης των ανοιχτών διαύλων. Η ίδια η διοίκηση Μπάιντεν έχει άλλωστε ήδη, και παρά τα προβλήματα στις σχέσεις της με την Άγκυρα, υπογραμμίσει πόσο σημαντικό θεωρεί τον ρόλο της Τουρκίας στα μέτωπα του Αφγανιστάν και της Συρίας (αλλά και του Εύξεινου Πόντου, θα προσέθεταν κάποιοι με το βλέμμα στις τελευταίες εξελίξεις στην Ουκρανία), όπως έχουμε ήδη γράψει στο Άμυνα κ Διπλωματία, και όπως έχουν τονίσει στις δημόσιες τοποθετήσεις τους Έλληνες αναλυτές (ενδεικτική η πρόσφατη συνέντευξη του Δρς Σπύρου Πλακούδα στο Militaire News).

«Θα πρέπει να αναμένει κανείς πως ό,τι και να προκύψει από αύριο, και ως αντίδραση από την Τουρκία, θα είναι αναμενόμενο – έχει ήδη συζητηθεί…», έγραφε ο διεθνολόγος Ζήνωνα Τζιάρρας του Geopolitical Cyprus στις 23 Απριλίου… εν αναμονή των αντιδράσεων της τουρκικής πλευράς που όντως θα ακολουθούσαν ηχηρώ τω τρόπω μέσα στο Σαββατοκύριακο (24-25 Απριλίου) δια στόματος Ερντογάν, Τσαβούσογλου και Καλίν.

Πολλοί θα έσπευδαν να δουν ένα νέο «ιστορικό χαμηλό» και μια νέα κρίση στις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας λόγω της αναγνώρισης της Γενοκτονίας των Αρμενίων από τον Τζο Μπάιντεν. Οι σχέσεις Άγκυρας-Ουάσιγκτον έχουν, ωστόσο, ήδη επιδεινωθεί σημαντικά από το 2016 και έπειτα (πραξικόπημα, S-400, F-35, υπόθεση Μπράνσον).

Παράλληλα, αξίζει ίσως να σημειωθεί πως είναι δεκάδες οι χώρες (μεταξύ αυτών και η Ρωσία) που έχουν ήδη αναγνωρίσει τη Γενοκτονία των Αρμενίων χωρίς όμως αυτό καθεαυτό να έχει επί της ουσίας μακροπρόθεσμα αρνητικές επιπτώσεις στις σχέσεις τους με την Τουρκία. «Δύσκολη μέρα για τις σχέσεις ΗΠΑ-Τουρκίας… αλλά και η αρχή μιας επαναπροσέγγισης, ενός restart», σχολιάζει από την πλευρά του ο ακαδημαϊκός Δημήτρης Τριανταφύλλου του Πανεπιστημίου Kadir Has της Κωνσταντινούπολης.

Από την πλευρά τους πάντως, Αμερικανοί αναλυτές και ακαδημαϊκοί βλέπουν πια τις αμερικανοτουρκικές σχέσεις να (ανα)διαμορφώνονται πάνω σε μια νέα, περισσότερο συναλλακτική, ούτε εχθρική αλλά ούτε και φιλική, βάση. Ενδεικτικές ως προς αυτό: οι σχετικές αναλύσεις των Νίκολας Ντάνφορθ, Χάουαρντ Αϊζενστατ και Στίβεν Κουκ.

Όσο για τις αντιδράσεις της Τουρκίας του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν και του Ντεβλέτ Μπαχτσελί απέναντι στην αμερικανική αναγνώριση της Γενοκτονίας, υπάρχουν φωνές που προειδοποιούν ότι το ισλαμοεθνικιστικό τουρκικό καθεστώς ίσως επιχειρήσει τώρα να «αντεπιτεθεί», προβαίνοντας σε κινήσεις κατά των Κούρδων αλλά και κατά της ίδιας της Αρμενίας.

Αναφορικά, δε, με το ζητούμενο της (ούτως ή άλλως νομικά περίπλοκης) διεκδίκησης αποζημιώσεων από την πλευρά των Αρμένιων, αυτό είναι όντως δύσκολο και μακρινό, εάν όχι άπιαστο. Αμερικανικά δημοσιεύματα αναγνωρίζουν μεν την αξία της κίνησης του Τζο Μπάιντεν να αναγνωρίσει τη Γενοκτονία, υπογραμμίζοντας ωστόσο πως αυτή έχει αποκλειστικά συμβολικό χαρακτήρα («It’s a… simple action, carrying no force of law» γράφει το αμερικανικό Politico, “this recognition… is not legally binding in order to lead to any compensation,” σημειώνει σε δημοσίευμά του το NBCnews). Η Γενοκτονία άλλωστε, εκτός όλων των άλλων, προηγείται χρονολογικά και της ίδρυσης της σύγχρονης Τουρκίας… όπως άλλωστε και μια άλλη Γενοκτονία, εκείνη των Ελλήνων του Πόντου ο στόχος διεθνούς αναγνώρισης της οποίας παραμένει…