Χωρίς περιφερειακές συνεργασίες προφανώς δεν γίνεται. Οσο ισχυρός κι αν είναι κανείς, έχει παράλληλα ανάγκη από στηρίγματα, συμμαχίες και εταιρικές σχέσεις αλληλοβοήθειας, άλλες από τις οποίες μπορεί να είναι περιορισμένες σε συγκεκριμένα πρότζεκτ κι άλλες ευρύτερες.

Ο Πούτιν αναγκάστηκε, με φόντο το Ουκρανικό, να ζητήσει βοήθεια από το Ιράν, την Κίνα και τη Βόρεια Κορέα, ενώ η Λευκορωσία του Λουκασένκο λειτουργεί ως δορυφόρος του Κρεμλίνου.

Και ο Τραμπ όμως από την άλλη πλευρά, το έχει πια ξεκαθαρίσει ότι για να μπορέσει – για παράδειγμα – να επιβιώσει η ειρήνη στη Γάζα, θα πρέπει να αναλάβουν δράση κι άλλοι περιφερειακοί παίκτες, πέρα από τις ΗΠΑ και το Ισραήλ, όπως η Αίγυπτος, το Κατάρ και η Τουρκία, μεταξύ άλλων.

Τα «καθιερωμένα» πολυμερή σχήματα συνεργασίας (στο πλαίσιο του ΝΑΤΟ και της ΕΕ) έχουν πια άλλες προτεραιότητες ή άλλες έσωθεν εκπορευόμενες δυσκαμψίες, που δεν τους επιτρέπουν να καλύπτουν όλες τις περιφερειακές εστίες των υπαρκτών ή επαπειλούμενων αναφλέξεων. Οι συνθήκες απαιτούν, με άλλα λόγια, περιφερειακή δράση μέσα από περιφερειακές πρωτοβουλίες.

Ειδικά στην περιοχή της Μεσογείου, η Ελλάδα είχε επιχειρήσει, τα τελευταία περίπου δέκα χρόνια, να «τρέξει» μια σειρά τριμερή σχήματα συνεργασίας.

Η πρώτη τριμερής σύνοδος κορυφής Ελλάδος-Κύπρου-Ισραήλ πραγματοποιήθηκε στη Λευκωσία το 2016 (επί Α. Τσίπρα).

Η πρώτη τριμερής σύνοδος κορυφής Ελλάδος-Κύπρου-Αιγύπτου είχε προηγηθεί στο Κάιρο, τον Νοέμβριο του 2014 (επί Α. Σαμαρά), ενώ η πρώτη τριμερής Ελλάδος-Κύπρου-Ιορδανίας θα ακολουθούσε σε επίπεδο αρχηγών κρατών το 2018 στην κυπριακή πρωτεύουσα.

Το 2019, η τριμερής Ελλάδος-Κύπρου-Ισραήλ θα γινόταν 3+1 με την προσθήκη των ΗΠΑ, ενώ η ομάδα EuroMed 9, γνωστή και ως MED9, «τρέχει» ήδη από το 2014.

Εάν ανατρέξουμε στο κείμενο της Διακήρυξης του Καΐρου που είχαν υπογράψει οι κ.κ. Σαμαράς, Σίσι και Αναστασιάδης στην αιγυπτιακή πρωτεύουσα πριν από ακριβώς έντεκα χρόνια, θα δούμε μια σειρά από ειδησεογραφικά οικείες αναφορές για: «τη συνεχιζόμενη αραβο-ισραηλινή διένεξη» που «παραμένει μια από τις πιο σοβαρές απειλές για την μακροπρόθεσμη ασφάλεια και σταθερότητα», τη «δίκαιη, συνολική και μόνιμη λύση του Κυπριακού ζητήματος που θα επανενώσει τη νήσο σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο», «την εγκαθίδρυση ενός κυρίαρχου, βιώσιμου και με εδαφική συνέχεια Παλαιστινιακού Κράτους […] το οποίο θα συμβιώνει σε συνθήκες ειρήνης και ασφάλειας με όλες τις γειτονικές χώρες», αλλά και την «ανακάλυψη σημαντικών κοιτασμάτων υδρογονανθράκων» που «μπορεί να λειτουργήσει ως καταλύτης για την περιφερειακή συνεργασία».

Παρά τις εκκρεμότητες που παραμένουν… ίδιες, η περίοδος που μεσολάβησε από το 2014 κι έπειτα θα μπορούσε να χωριστεί σε μια σειρά από υποπεριόδους: τη μετά το 2017 (και την ενδοαραβική ρήξη, κατά τη διάρκεια της οποίας η Τουρκία συμπαρατάχθηκε με το Κατάρ), τη μετά το 2019 (και το τουρκολιβυκό μνημόνιο), τη μετά το 2021 (οπότε η Αγκυρα άρχισε να αποκαθιστά τις σχέσεις της με τους Αραβες), τη μετά τον Οκτώβριο του 2023 (και τις επιθέσεις της Χαμάς), τη μετά τον Δεκέμβριο του 2024 (και την πτώση του Μπασάρ αλ Ασαντ) και, πλέον, τη μετά τον Οκτώβριο του 2025 (με φόντο το ειρηνευτικό σχέδιο του Τραμπ για τη Γάζα).

Στον απόηχο των προαναφερθέντων, ο Κυριάκος Μητσοτάκης αναφέρθηκε την περασμένη εβδομάδα σε ένα νέο μοντέλο περιφερειακής συνεργασίας, αυτήν τη φορά όχι τριμερούς, ούτε τετραμερούς (3+1), αλλά πενταμερούς ή 5 επί 5.

«Η πρόταση ενός πολυμερούς σχήματος 5 επί 5 περιλαμβάνει πέντε χώρες και πέντε θεματικές. Συμπεριλαμβάνει από χώρες την Ελλάδα, την Κύπρο, την Αίγυπτο, την Τουρκία και τη Λιβύη, και ως θεματικές το μεταναστευτικό, την προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος, τη συνδεσιμότητα, τις οριοθετήσεις θαλάσσιων ζωνών και την πολιτική προστασία», θα διευκρίνιζαν διπλωματικές πηγές, υπογραμμίζοντας ότι το ελληνικό ΥΠΕΞ «πρόκειται να αναλάβει να διερευνήσει τη δυνατότητα και τις προοπτικές ενός τέτοιου σχήματος και σε ποιο βαθμό αυτό θα μπορούσε να αποκτήσει μόνιμα χαρακτηριστικά».

Όσοι είδαν θετικά την εν λόγω ιδέα, μιλούν για μια ελληνική πρωτοβουλία που θα μπορούσε να κερδίσει τις εντυπώσεις στη διεθνή σκηνή αναδεικνύοντας τον εποικοδομητικό περιφερειακό ρόλο της Ελλάδας και να προλάβει ή να αποτρέψει τετελεσμένα τα οποία υπάρχει κίνδυνος να αποφασιστούν για την Ελλάδα αλλά χωρίς την Ελλάδα.

Στο ίδιο πνεύμα, επιλέγουν να βλέπουν μια κίνηση που – με την υποστήριξη των ΗΠΑ – θα μπορούσε να υποχρεώσει την Τουρκία, αλλά και τη Λιβύη, σε πολυμερείς διαπραγματεύσεις για την οριοθέτηση των θαλασσίων ζωνών στη Μεσόγειο. Οι Τούρκοι άλλοτε διεμήνυαν ότι ήταν έτοιμοι να πάρουν μέρος σε πολυμερείς συνομιλίες μεταξύ των παράκτιων κρατών για τις υποθέσεις της Ανατολικής Μεσογείου.

Εάν τώρα που τους προτείνεται κάτι τέτοιο δεν το πράξουν, θα μπορούσαν να εκτεθούν στα μάτια των άμεσα και έμμεσα εμπλεκομένων, κι αυτό σε μια περίοδο κατά την οποία η διοίκηση Τραμπ προσπαθεί – με απεσταλμένο τον Μασάντ Μπούλος – να κλείσει σειρά από νέα ενεργειακά ντιλ στη Μεσόγειο στην οποία άλλωστε ήδη δραστηριοποιούνται αμερικανικοί ενεργειακοί κολοσσοί όπως είναι εκείνοι της Chevron και της ExxonMobil…

Όσοι είδαν αρνητικά την εν λόγω ιδέα από την άλλη πλευρά, μιλούν για μια πρωτοβουλία που δεν περιλαμβάνει το Ισραήλ ενώ θα έπρεπε. Μιλούν, επίσης, για μια πρωτοβουλία και που θα μπορούσε να παγιδεύσει την ελληνική κυβέρνηση σε αθέλητους συμβιβασμούς και «λύσεις-εξπρές» ή να οδηγήσει την ελληνική διπλωματία ενώπιον αδιεξόδων (αναφορικά, για παράδειγμα, με τη συμμετοχή της διοίκησης του ψευδοκράτους στις συνομιλίες, μια συμμετοχή την οποία θα απαιτήσει η Αγκυρα, ή τον αποκλεισμό της Κυπριακής Δημοκρατίας από αυτές τις πολυμερείς συνομιλίες που μπορεί να ζητηθεί από την Αθήνα) και να «ξύσει άλλες ανοιχτές πληγές» (βλ. ηλεκτρική διασύνδεση Ελλάδας-Κύπρου).

Η ακινησία δεν μπορεί να αποτελεί πια επιλογή – αυτό είναι σαφές. Από την άλλη πλευρά ωστόσο, θα πρέπει να διασφαλιστεί ότι οι όποιες κινήσεις γίνουν θα πρέπει να έχουν κάτι παραπάνω από επικοινωνιακό ή εσωτερικής κατανάλωσης χαρακτήρα, ενώ κινήσεις που δεν συνοδεύονται από κανένα ρίσκο απλώς δεν υπάρχουν.