Η κυβέρνηση, η Τράπεζα της Ελλάδος και οι συναρμόδιες αρχές θα κληθούν, από τις αρχές Μαρτίου, να υιοθετήσουν αυστηρότερα μέτρα και να πραγματοποιήσουν πιο λεπτομερείς ελέγχους στα περιουσιακά στοιχεία εταιριών και φυσικών προσώπων που συνδέονται με τη Ρωσική Ομοσπονδία.

Οι σκληρότερες διαδικασίες αποτελούν μέρος της 10ης δέσμης κυρώσεων, που θα υιοθετήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση κατά της Μόσχας στις 24 Φεβρουαρίου, ως αντίποινα στη συμπλήρωση ενός έτους από τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία. Το τελικό «πακέτο» κυρώσεων εξετάζεται, στην παρούσα φάση, σε υπηρεσιακό επίπεδο στις Βρυξέλλες και θα εφαρμοστεί (ανάλογα με τις γραφειοκρατικές δυσχέρειες) μία ή δύο εβδομάδες μετά την επίσημη έγκρισή του από το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Η πρώτη πτυχή των νέων μέτρων ελληνικού ενδιαφέροντος αφορά τις έρευνες για πώληση ή εικονική μεταβίβαση περιουσιακών στοιχείων Ρώσων υπηκόων με έμφαση στους λεγόμενους «ολιγάρχες» ή και σε άλλα πρόσωπα εκτός των καταλόγων περιοριστικών μέτρων. Η δεύτερη πτυχή, η οποία ίσως αποδειχθεί περίπλοκη, συνδέεται με τους ελέγχους και επανελέγχους στα ήδη δεσμευμένα κεφάλαια (κάθε μορφής) βάσει προηγούμενων αποφάσεων της Ε.Ε., λαμβάνοντας υπόψη πρόσθετα στοιχεία που συλλέχθηκαν τους τελευταίους μήνες.

Αν και ακόμα δεν έχει συζητηθεί κάποιο καινούριο νομικό πλαίσιο για τη μελλοντική κατάσχεση (και όχι απλό «πάγωμα» ή δέσμευση) ρωσικών κεφαλαίων, εκτιμάται πως τελικός στόχος είναι να αξιοποιηθούν για τη χρηματοδότηση των προγραμμάτων και των καθαυτών έργων ανοικοδόμησης της Ουκρανίας. 

Στις Βρυξέλλες, είναι κοινό μυστικό ότι η 10η δέσμη κυρώσεων αποτελεί το προϊόν διακριτικών διαβουλεύσεων με τις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά αυτή τη φορά επισπεύδουσα (και πιο φανατική) κατά της Μόσχας είναι η ευρωπαϊκή πλευρά, ενώ η αμερικανική εμφανίζεται μετριοπαθής και ρεαλιστική.

Η Ουάσιγκτον συμβουλεύει την Ευρωπαϊκή Επιτροπή να μην εντάξει στη 10η δέσμη τους κλάδους παροχής υπηρεσιών προς τη Ρωσία και τρίτες χώρες, επειδή οι συνέπειες στις παγκόσμιες οικονομικές συναλλαγές θα είναι τεράστιες. Χάρη, επίσης, στην αμερικανική στάση, ο πρωθυπουργός Κυρ. Μητσοτάκης δεν θα χρειαστεί να διεκδικήσει -πάλι- από την Κομισιόν εξαιρέσεις και άλλα μέτρα πρόνοιας για την ελληνική ναυτιλία.

Ουσιαστικά, ο κ. Μητσοτάκης εξάντλησε, στο δεύτερο εξάμηνο του 2022, το μεγαλύτερο μέρος των διαπραγματευτικών όπλων του στις Βρυξέλλες, λαμβάνοντας υπόψη τη μεγάλη συνεισφορά της ναυτιλίας στο ελληνικό ΑΕΠ, αλλά και τις -συχνά υπέρμετρες- πιέσεις ορισμένων μελών της εφοπλιστικής κοινότητας. 

Το ζήτημα των κυρώσεων θα εξεταστεί και κατά τις συνομιλίες του Πρωθυπουργού και του υπουργού Εξωτερικών Ν. Δένδια με τον Αμερικανό υπουργό Εξωτερικών Αντ. Μπλίνκεν, στις αρχές της επόμενης εβδομάδας, στην Αθήνα. Η Ουάσιγκτον παρακολουθεί στενά το βαθμό εφαρμογής των κυρώσεων από την κυβέρνηση (λόγω της επιρροής σε αυτήν επιχειρηματιών με πολυετείς δεσμούς με τη Ρωσία και την Κίνα) και από τον κρατικό μηχανισμό με δεδομένες τις δυσλειτουργίες του και τα φαινόμενα διαφθοράς.

Πάντως, μέχρι στιγμής, δεν έχουν καταγραφεί στην Ελλάδα σημαντικά περιστατικά παραβιάσεων ή έμμεσων παρακάμψεων των κυρώσεων. 

Παράλληλα, εφαρμόζεται ομαλά και το -πρόσφατα υιοθετημένο- μέτρο της επιβολής ορίου τιμής 60 δολαρίων, ανά βαρέλι, στο ρωσικό πετρέλαιο που μεταφέρεται με τάνκερ προς τρίτες χώρες. Παρά τις ανησυχίες (και προκαταβολικές διαμαρτυρίες) αρκετών ελληνικών ναυτιλιακών εταιριών, το μέτρο ελέγχου των εγγράφων επιβεβαίωσης του ορίου των 60 δολαρίων εφαρμόζεται ανέφελα.

Το όριο προβλέπεται πως θα παραμείνει αμετάβλητο τους προσεχείς μήνες. Αντίθετα, δεν είναι ακόμα σαφές τι θα γίνει με την «οροφή» τιμής για τη θαλάσσια μεταφορά ρωσικού πετρελαίου που έχει διυλιστεί σε άλλες χώρες (εκτός Ρωσίας). Εξίσου συγκεχυμένη είναι η εικόνα για τα παράγωγα ρωσικού πετρελαίου, επειδή διακρίνονται σε χαμηλότερης και υψηλότερης ποιότητας και -πιθανότατα- θα χρειαστεί η επιβολή δύο διαφορετικών ανώτατων τιμών. 

Δημοσιεύθηκε στην εφημερίδα “Δημοκρατία” στις 15 Φεβρουαρίου 2023