«Σύννεφα» αφρικανικής προέλευσης επιστρέφουν πάνω από την ελληνική διπλωματία, φέρνοντας επαπειλούμενες «καταιγίδες».

Ακριβώς έναν μήνα έπειτα από 1ο Ανώτατο Συμβούλιο Συνεργασίας Ελλάδας-Αιγύπτου που πραγματοποιήθηκε σε φαινομενικώς καλό κλίμα στην Αθήνα στις 7 Μαΐου υπό τους κ.κ. Μητσοτάκη και Σίσι, οι ελληνοαιγυπτιακές σχέσεις δοκιμάζονται με σημείο αντιπαράθεσης το -αμφισβητούμενο από την αιγυπτιακή πλευρά- ιδιοκτησιακό καθεστώς της Ιεράς Μόνης της Αγίας Αικατερίνης στο Σινά.

Η δεκαετής (2015-2025) δικαστική διαμάχη επέστρεψε «ξαφνικά» στο προσκήνιο μέσω της -αρνητικής για την ελληνική πλευρά- απόφασης που εξέδωσε αιγυπτιακό δικαστήριο, προκαλώντας προβληματισμό γύρω από την στάση όχι μόνον την αιγυπτιακής δικαιοσύνης αλλά και της αιγυπτιακής πολιτικής η οποία, ενώ είχε στα χέρια της εδώ και μήνες ένα ελληνοαιγυπτιακό κείμενο συμφωνίας («Συμφωνητικό και Διακανονιστικό Συμβόλαιο») που υποτίθεται ότι θα διευθετούσε το θέμα, δεν το υπέγραψε καθυστερώντας (σκοπίμως;) και τώρα δείχνει να υπαναχωρεί επικαλούμενη τα «νέα δεδομένα» που, όπως αναφέρει, δημιουργεί η πρόσφατη αιγυπτιακή δικαστική απόφαση.

Ο Έλληνας ΥΠΕΞ Γιώργος Γεραπετρίτης βρέθηκε εκτάκτως στο Κάιρο στις 4 Ιουνίου, από όπου όμως δεν επέστρεψε «νικητής». Αντιθέτως, μεταξύ Αθήνας και Αιγύπτου δείχνει πια να παγιώνεται ένα «χάσμα» το οποίο δεν απειλεί μεν άμεσα τον λατρευτικό ελληνορθόδοξο χαρακτήρα της Μονής, αλλά αμφισβητεί ξεκάθαρα πια το ιδιοκτησιακό της καθεστώς με ορίζοντα μεσομακροπρόθεσμο.

Η Ιερά Μόνη της Αγίας Αικατερίνης, το αρχαιότερο εν λειτουργία ορθόδοξο μοναστήρι στον κόσμο, θα συνεχίσει με άλλα λόγια να υπάρχει και να λειτουργεί ως ελληνορθόδοξη Μονή αλλά το ερώτημα είναι για πόσο;

Η ανησυχία έχει να κάνει με τους σχεδιασμούς της αιγυπτιακής πλευράς που μπορεί να επηρεάσουν στο μέλλον την αυτονομία, τη βιωσιμότητα και την ίδια την ύπαρξη του ιστορικού μοναστηριού, αλλά και με τις επιπτώσεις που θα μπορούσε να έχει αυτό το αγκάθι, εάν οξυνθεί, ευρύτερα στις ελληνοαιγυπτιακές σχέσεις και στις διαβουλεύσεις που εκκρεμούν στη σκιά άλλων ελληνοαιγυπτιακών συμφωνιών όπως είναι για παράδειγμα εκείνη της μερικής οριοθέτησης θαλασσίων ζωνών του 2020.

«Στο συγκεκριμένο ζήτημα υπάρχει όντως “θέμα” το οποίο είναι σε εκκρεμότητα και μάλλον θα ξαναβρούμε μπροστά μας, αργά ή γρήγορα, ανεξάρτητα από τις οποίες διευθετήσεις ακολουθήσουν το προσεχές διάστημα μεταξύ Αθήνας και Καΐρου», γράφαμε στο Α&Δ στις αρχές Ιουνίου, πριν από το ταξίδι του κ. Γεραπετρίτη στο Κάιρο.

Αλλά και στο άλλο μεγάλο βορειοαφρικανικό μέτωπο της Λιβύης το οποίο επίσης παραμένει σε εκκρεμότητα, τα «σύννεφα» πλέον πυκνώνουν για την ελληνική πλευρά.

Σύμφωνα με τουρκικά δημοσιεύματα (τα οποία επικαλούνται λιβυκές πηγές), οι -άλλοτε εχθρικές προς την Άγκυρα και τον τουρκικό παρεμβατισμό- δυνάμεις που ελέγχουν την Ανατολική Λιβύη (η Βουλή των Αντιπροσώπων δηλαδή και η πλευρά του Χαλίφα Χαφτάρ) ετοιμάζονται τώρα να επικυρώσουν -κι εκείνες- το τουρκολιβυκό μνημόνιο θαλασσίων οριοθετήσεων που είχε παρανόμως υπογράψει η πλευρά Ερντογάν με την Τρίπολη (Δυτική Λιβύη) το 2019.

Το ότι ο Χαφτάρ και οι υιοί του έχουν έρθει πιο κοντά στην τουρκική πλευρά, είναι γνωστό εδώ και καιρό. «Μπίζνες ανοικοδόμησης στη Λιβύη: Η Τουρκία και ο υιός Χαφτάρ», γράφαμε στο Α&Δ τον Σεπτέμβριο του 2024, αναφερόμενοι τότε στις τουρκολιβυκές μπίζνες ανοικοδόμησης που ξεκίνησαν στην ανατολική Λιβύη στα τέλη του 2023, έπειτα από τις καταστροφικές πλημμύρες που είχε προκαλέσει η κακοκαιρία Daniel στην Ντέρνα και τις γύρω περιοχές… Με άλλα λόγια, μέσα σε ένα τέτοιο πλαίσιο προσέγγισης, η επικύρωση του παράνομου τουρκολιβυκού μνημονίου από τις δυνάμεις σε Βεγγάζη και Τομπρούκ είναι όντως κάτι το οποίο δεν θα μπορούσε να αποκλειστεί.

Δυτικοί διπλωμάτες είχαν, άλλωστε, αποκηρύξει, σε κατ’ ίδιαν συζητήσεις με τον υπογράφοντα, τον επικεφαλής της λιβυκής Βουλής Ακίλα Σάλεχ ως «αναξιόπιστο» και «καιροσκόπο», αφήνοντας έτσι να εννοηθεί ότι θα μπορούσαν να περιμένουν σχεδόν τα πάντα από εκείνον.

Όσο για τη μεριά του Χαλίφα Χαφτάρ, εκείνη δεν θα μπορούσε σε καμία περίπτωση να θεωρηθεί ρωσικός proxy. Αντιθέτως, έχει δείξει ότι στην πράξη κρατά ανοιχτούς διαύλους με όλες τις πλευρές: όχι μόνο με τη Ρωσία αλλά και με τις ΗΠΑ, κι όχι μόνο με την Αίγυπτο αλλά, πλέον, και με την Τουρκία…