Στη φωτογραφία πέρα από τις λανθασμένες στρατιωτικές εκτιμήσεις των Αμερικανών για την προέλαση των Ταλιμπάν και πέρα από την ανθρωπιστική διάσταση (για παράδειγμα, η εικονιζόμενη μαζική αερομεταφορά πολιτών στη Δύση), αποδεικνύεται ότι απουσιάζει, παντελώς, η ενιαία και κοινή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης στους κρίσιμους τομείς των εξωτερικών σχέσεων, ασφάλειας και στο Προσφυγικό-Μεταναστατευτικό.

Πέρασε, το Σεπτέμβριο, η 20η επέτειος  της  άνανδρης και βάρβαρης  τρομοκρατικής επίθεσης της Αλ Κάιντα  στη  Νέα Υόρκη.

Νομίσαμε -τότε- ότι ήταν η ημέρα που θα άλλαζε τον κόσμο. Η Αμερική,  μέσα στη συμφορά της τρομοκρατικής καταστροφής, προκάλεσε μια -ιστορικής σημασίας-  παγκόσμια συμπάθεια και αλληλεγγύη. Αντί, εν τούτοις, η ηγεσία της να την αξιοποιήσει, επέλεξε να την αμβλύνει και μάλλον, όπως η ιστορία έδειξε, να την ακυρώσει. Άφησε στη μέση, ανεκπλήρωτη, τη νομιμοποιημένη, με Απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας επέμβαση  στο Αφγανιστάν, και  μετέφερε το 2003, άσκοπα και  αναίτια όπως αποδείχθηκε, την πολεμική  δράση στο Ιράκ. Χωρίς την αναγκαία, προς τούτο, νομιμοποιητική Απόφαση του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Αφγανιστάν 2021: Χάσμα στόχων – αποτελέσματος

Είκοσι χρόνια αργότερα, τα  κράτη-μέλη του  ΝΑΤΟ και η Ευρωπαϊκή Ένωση καλούμαστε να διαχειριστούμε μία κρίση ισχύος, αξιοπιστίας  πολιτικής και αρχών: των δικών μας αρχών. Όσα εξελίσσονται στο Αφγανιστάν επηρεάζουν τον συσχετισμό δυνάμεων, τη σταθερότητα, την ειρήνη και την ασφάλεια και στη δική μας γειτονιά. Απουσιάζει, παντελώς, ενιαία και κοινή πολιτική της Ευρωπαϊκής Ένωσης στους κρίσιμους τομείς των εξωτερικών σχέσεων, ασφάλειας και στο Προσφυγικό-Μεταναστατευτικό. Διαχρονικά, οι αρμόδιοι στις Βρυξέλλες περιορίζονται σε διαπιστώσεις ή οικτίρουν την αδυναμία μας. Δεν μεταβάλλονται, βέβαια,  τα σύνορα του Αφγανιστάν. Εν τούτοις, ο τρόπος κατάκτησης  της εξουσίας  από τους Ταλιμπάν και η ταπεινωτική εικόνα της «εξόδου» της Δύσης προκαλούν ανησυχία. Επίσης, φόβο για  πιέσεις στα εξωτερικά σύνορα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, στα δικά μας δηλαδή σύνορα.

Τα όσα συνέβησαν στον Έβρο και συμβαίνουν με καθημερινές στρατιωτικές επιχειρήσεις, επί δεκαετίες, στο Αιγαίο εμπίπτουν, αναμφίβολα, στις διατάξεις του Άρθρου 2 παράγραφος 4 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών.

Έβρος, Μάρτιος 2020

Το  Μάρτιο του 2020, εκδηλώθηκε η εχθρική ενέργεια  προσβολής των συνόρων μας στον Έβρο, με την απάνθρωπη χρήση της καταναγκαστικής και επιθετικής προώθησης αμάχων, ανθρωπίνων ψυχών ως επιχειρησιακού μέσου. Πρόκειται για την επιτομή πολιτικής δειλίας και συμπεριφοράς από την Τουρκία. O Σαντάμ Χουσεΐν είχε χρησιμοποιήσει άμαχο πληθυσμό ως «ανθρώπινη ασπίδα». Η  Άγκυρα ως πολιορκητικό κριό…

Τα όσα συνέβησαν στον Έβρο και συμβαίνουν με καθημερινές στρατιωτικές επιχειρήσεις  επί δεκαετίες στο Αιγαίο (αέρα και θάλασσα) εμπίπτουν, αναμφίβολα, στις διατάξεις του Άρθρου 2 παράγραφος 4 του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών το οποίο έχει ως εξής: «…όλα τα Μέλη (του ΟΗΕ) θα απέχουν στις διεθνείς τους σχέσεις από την απειλή ή χρήση βίας κατά της εδαφικής ακεραιότητας ή πολιτικής ανεξαρτησίας οποιουδήποτε κράτους ή καθ’ οποιονδήποτε άλλο τρόπο, ασύμβατο με τους σκοπούς των Ηνωμένων Εθνών». Διαβάζω το  Άρθρο 2 σε συνδυασμό με το  Άρθρο 51 του Χάρτη που αφορά στο δικαίωμα  ατομικής και συλλογικής αυτοάμυνας.

Όποιος απειλείται, όπως η Ελλάδα  με εισβολή και επίθεση,  προετοιμάζεται και αμύνεται με όλα τα μέσα που διαθέτει σε κάθε σημείο  της  νησιωτικής και ηπειρωτικής επικράτειάς του.

Το βασικό ερώτημα είναι: πώς θα ήταν σήμερα η Ελλάδα και η θέση μας στην Ευρωπαϊκή Ένωση, αν η Τουρκία είχε πετύχει τον σκοπό της στον Έβρο; Αν είχε κατορθώσει να παραβιάσει τα σύνορά μας το Μάρτιο του 2020;

Στις 5 Απριλίου 1991, το Συμβούλιο Ασφαλείας υιοθέτησε ομόφωνα την Απόφαση 688, η οποία αποτελεί ένα διεθνές νομικό και πολιτικό κεκτημένο που αφορά στη λεγόμενη «Διεθνή επέμβαση για ανθρωπιστικούς λόγους». Η Ελλάδα με ομιλία-παρέμβαση του τότε Μονίμου Αντιπροσώπου της στα Ηνωμένα Έθνη, πρέσβη Αντώνη Έξαρχου, υποστήριξε την Απόφαση.

Οι πληθυσμιακές ροές ως απειλή για ειρήνη και ασφάλεια; Και όμως υπάρχει διεθνές δεδικασμένο! Το Μάρτιο-Απρίλιο του 1991 ο Σαντάμ Χουσεΐν χρησιμοποίησε  βία κατά των Κούρδων και κατά των Σϊιτών στο  Ιράκ. Χιλιάδες άμαχοι πρόσφυγες εγκατέλειψαν τις εστίες τους. Η Τουρκία , η Γαλλία και το Ιράν  προσέφυγαν στον  Γενικό Γραμματέα των Ηνωμένων Εθνών. Επικαλέστηκαν απειλή για τη διεθνή ειρήνη και ασφάλεια, που αποτελούν όρους-κλειδιά του Χάρτη των Ηνωμένων Εθνών, προκάλεσαν  τη σύγκληση του Συμβουλίου Ασφαλείας και την λήψη επειγόντων μέτρων. Στις 5 Απριλίου 1991, το Συμβούλιο Ασφαλείας υιοθέτησε ομόφωνα την Απόφαση 688(1991), η οποία  αποτελεί ένα διεθνές νομικό και πολιτικό κεκτημένο που αφορά στη λεγόμενη «Διεθνή  επέμβαση για ανθρωπιστικούς λόγους». Χωρίς να θεωρηθεί ότι παραβιάζεται το Άρθρο 2 Παράγραφος 7 του Χάρτη (κυριαρχία και επέμβαση στα εσωτερικά κρατών). Η Ελλάδα με  ομιλία-παρέμβαση του τότε Μονίμου Αντιπροσώπου της στα Ηνωμένα Έθνη, πρέσβη Αντώνη Έξαρχου, υποστήριξε την Απόφαση.

Παραθέτω αυτολεξεί την Παράγραφο 1 του Διατακτικού της Απόφασης 688: “1. Condemns the repression of the Iraqi civilian population in many parts of Iraq, including most recently in Kurdish populated areas, the consequences of which threaten international peace and security in the region; (. . .)”. Συνεπώς, οι πληθυσμιακές  ροές που οφείλονται στη χρήση και στην πολιτική βίας αποτελούν απειλή κατά τις Διεθνούς Ειρήνης και Ασφάλειας. Ας το έχομε κατά νου και το 2021.

Αλλαγές συνόρων και απαραβίαστο συνόρων

Οι συνεχείς αλλαγές συνόρων στην Ευρώπη και στα Βαλκάνια, μετά  το 1991, δεν φαίνεται να έχουν τέλος. Η ιστορία στην Ευρώπη επαναλαμβάνεται. Στα Βαλκάνια εκδικείται και τιμωρεί. Στην Ελλάδα ορθώς διακηρύττουμε, ως οιονεί εθνικό δόγμα, την αρχή του απαραβίαστου των συνόρων. Στηρίζεται στο Χάρτη του ΟΗΕ και στην Τελική Πράξη του Ελσίνκι. Η πραγματικότητα εν τούτοις, που έχει δημιουργηθεί στην Ευρώπη και μας περιβάλλει στα Βαλκάνια, αποδυναμώνει την εμβέλεια της ελληνικής θέσης. Τα κράτη, που μετείχαν της ΔΑΣΕ και υπέγραψαν την Τελική Πράξη του Ελσίνκι τον Αύγουστο του  1975, ήσαν 35. Σήμερα, είναι 58. Αντιστοίχως, στα Βαλκάνια, από το 1913 μέχρι το 1991, τα κράτη ήσαν 6. Σήμερα, ο αριθμός τους έχει σχεδόν διπλασιασθεί. Υπάρχει απόσταση  μεταξύ των  δογματικών θέσεων  και της πραγματικότητας.

Τα κράτη, που μετείχαν της ΔΑΣΕ και υπέγραψαν την Τελική Πράξη του Ελσίνκι τον Αύγουστο του 1975, ήσαν 35, αλλά σήμερα, είναι 58! Στις φωτογραφίες, ο πρόεδρος των ΗΠΑ Τζ. Φορντ σε στιγμές ευθυμίας με τον πρόεδρο της ΕΣΣΔ Λ. Μπρέζνιεφ και τον υπουργό Εξωτερικών Αντ. Γκρομίκο, ενώ ο καγκελάριος της Δυτικής Γερμανίας Χ. Σμιντ συνομιλεί με τον πρόεδρο του Κρατικού Συμβουλίου της Ανατολικής Γερμανίας Ε. Χόνεκερ.

Σημειωτέον ότι ο κύκλος της αναμόρφωσης και διαμόρφωσης των συνόρων δεν έχει λήξει. Νέες ανακατατάξεις θα προκαλέσει τυχόν  υποχρεωτική ανταλλαγή πληθυσμών και εδαφών και αλλαγή συνόρων μεταξύ Σερβίας και Κοσόβου. Η βαλκανική πραγματικότητα -προσχηματικά έστω- διευκόλυνε τη Μόσχα για  δημιουργία εδαφικών   τετελεσμένων  στη Γεωργία και στην Ουκρανία (Κριμαία).

Τουρκία -Επιθετικότητα και αναθεωρητισμός

Επιλέγω σκόπιμα, εδώ, τον υπότιτλο «Αναθεωρητισμός» (κατ’ αντιστοιχία του βιβλίου μου «ΤΑ ΣΥΝΟΡΑ-Αναθεωρητισμός» που κυκλοφόρησε από τις Εκδόσεις « Ι.ΣΙΔΕΡΗΣ» με πρόλογο του Άγγελου Συρίγου και επίλογο του Γεωργίου Πρεβελάκη) προκειμένου να καταδείξουμε ότι, εδώ και χρόνια, είμαστε σε μία πορεία ευθείας αντιπαράθεσης με την επίσημη πλέον πολιτική της Τουρκίας. Η Άγκυρα στοχεύει:

  • Στη βίαια, με πόλεμο αν απαιτηθεί (CASUS BELLI), μεταβολή του εδαφικού καθεστώτος της Ελλάδος,
  • Στη μεταβολή των όρων της ελληνικής κυριαρχίας στα νησιωτικά συμπλέγματα του Αιγαίου και
  • Στον περιορισμό και καταστρατήγηση των κυριαρχικών μας δικαιωμάτων σε Αιγαίο και Ν. Α. Μεσόγειο.

Η πολιτική αυτή δεν είναι ευκαιριακή. Θα κορυφωθεί -εκτιμώ- το 2023 με την ευκαιρία των 100 χρόνων από την υπογραφή της Συνθήκης της Λωζάννης. Η Τουρκία την υπονομεύει, την παραβιάζει, την αγνοεί και επιδιώκει να την υποκαταστήσει με διμερείς ή πολυμερείς διευθετήσεις.

Σε κυβερνητικό επίπεδο, εδώ και 46 χρόνια από τον Ιανουάριο του 1975, και σε επίπεδο Εθνοσυνέλευσης, εδώ και 26 χρόνια από τον Ιούνιο του 1995, η Τουρκία, συνεχώς, επισείει την απειλή πολέμου (casus belli).

Θέλω να σταθώ σε τρία σημεία:

α) Η  επιπόλαιη ανάλυση, που ορισμένοι  συστηματικά προβάλλουν στην Ελλάδα, είναι η ακόλουθη: έχουμε χάσει ευκαιρίες να λύσουμε τις διαφορές μας με την Τουρκία. Ας τις λύσουμε τώρα, αλλιώς θα αναγκασθούμε μετά από πολεμική σύγκρουση, ή για να την αποφύγουμε. Δηλαδή, ας κάνουμε τώρα παραχωρήσεις, υποχωρήσεις και εκχωρήσεις,  για να μην αναγκαστούμε να κάνουμε πίσω αύριο.

Είναι, λοιπόν, τόσο απελπισμένοι από τη δήθεν δική μας αδυναμία και τόσο βέβαιοι για την επικράτηση των άλλων; Υπάρχει άραγε  προσδοκώμενο για την Ελλάδα όφελος από μία διαδικασία στην αφετηρία της οποίας ορισμένοι  πιστεύουν ότι το δίκιο είναι με την άλλη πλευρά;

Ορισμένοι δικοί μας  αρθρογράφοι θεωρούν την Ελλάδα μαξιμαλιστική και την Τουρκία προφανώς διαλλακτική. Λάθη και εσφαλμένες εκτιμήσεις έχουμε αναμφίβολα κάνει. Όχι όμως στο βαθμό που να δικαιολογούν την ελληνική πολιτική και διπλωματική αυτοκτονία. Στην Τουρκία, βέβαια,  ευδοκιμεί μία μόνο σχολή. Εδώ και 46 χρόνια, από τον Ιανουάριο του 1975, συνεχώς επισείει την απειλή πολέμου (casus belli) κατά της Ελλάδος απαιτώντας κυριολεκτικά «γη και ύδωρ».

β) Μόνο η δική μας αποφασιστικότητα, η συνεχής και αξιόπιστη ενίσχυση των αποτρεπτικών μας δυνατοτήτων, η ενότητα στην πράξη και η ενδυνάμωση των περιφερειακών συμμαχιών και συνεργασιών ενισχύουν αποτελεσματικά την αναγκαία και αναντικατάστατη διπλωματία προς ειρηνική επίλυση των διαφορών σε σχέση με την οριοθέτηση  της υφαλοκρηπίδας και της Α.Ο.Ζ. Κατ’ εφαρμογή του Δικαίου της Θάλασσας.

γ) Μεταξύ ενός καταστρεπτικού πολέμου και μίας διαδικασίας που εξασφαλίζει την ειρήνη, την αξιοπρέπεια μας και το διεθνές δικαιακό πλαίσιο επίλυσης των προβλημάτων επιλέγω την ειρήνη. Όμως, όπως έλεγε ο Μάρτιν Λούθερ Κίνγκ, «ειρήνη δεν είναι η απουσία πολέμου, αλλά η επικράτηση του Δικαίου». Αυτή την ειρήνη θέλουμε και επιδιώκουμε.